Laatste dagen OHenro 2023.

Donderdag 6 april 2023.

Voor de verandering geen ontbijt in een eetzaal maar op de kamer. Nee, geen roomservice, Ik kan het ontbijt bij de receptie afhalen in een voorverpakte doos ofwel een bentobox. Die haal ik tegen 7 uur op. Ik neem weinig mee vandaag, want ik blijf vanavond ook nog hier. Natuurlijk wel mijn regencape. Het is er de hele nacht flink uitgevallen en dat doet het nog steeds. Meteen de cape aan duiden richting het station. Ik wil wat meer weten over de diverse treinverbindingen tussen Uwajima en Uchiko, het zijn meerdere lijnen. De jonge vrouw is net met haar rooster begonnen en geeft me een paar dienstregelingen mee. Het is alleen in het Japans, maar ze omcirkeld de betreffende stations, prima. Eenmaal buiten wil Ik snel naar een tempel die tot de 20 extra tempels behoort. Die staan ook in de gids vermeld maar horen dus niet bij de officiële 88 tempels. Ik bekijk hoe ik moet lopen maar dan hoor ik ineens iemand hoi roepen. Tot mijn verbazing staat Marcella voor mijn neus. Die had ik helemaal niet meer verwacht. Zij ging als een speer en was me een week geleden al voorbij. Ze heeft echter een pijnlijke blessure aan haar voeten opgelopen zegt ze en ze kan niet meer verder wandelen. Heel triest voor haar. Ze is een paar dagen hier in Uwajima en heeft wat dingen bekeken zoals het kasteel. Ze gaat voorlopig met de bus en de trein verder, ontzettend sneu en frustrerend. Je ziet dat ze er moeite mee heeft maar als het lijf niet mee wil houdt het op. Dat kan iedereen gebeuren, mij ook, dat besef ik terdege.Ik besluit om een wegschoor haar te doen bij een van de tempels van vandaag. Zij moet de trein halen en ik ga snel naar de genoemde extra tempel. Er moeten weer trappen worden beklommen, zoals zo vaak.Hier ga ik de rituelen niet doen, ik ben ook al laat. Snel naar beneden maar dan glij ik bijna weg over de spekgladde stenen tegels. Ik bekijk mijn zolen eens, die hebben hun beste tijd ook gehad. Wat dat betreft is het goed dat het bijna voorbij is.

Vanaf deze. tempel ben ik snel weer op de route en loop in noordelijke richting de stad uit. Ik stap flink door en haal een aantal Henro in waaronder de vier vrouwen die gisteren in dezelfde mooie minshuku logeerden. Ze proberen ondanks de plensbuien een praatje aan te knopen. Ze informeren naar mijn leeftijd. Die vinden ze best respectabel maar één van hen blijkt al tachtig te zijn, dat is nog een iets ander verhaal. Net voor de eerste tempel ga ik even van de route af om bij de Family Mart naar het toilet te gaan.ik doe meteen wat kunchinkopen en laad mijn telefoon weer wat op. Dat kan daar allemaal. Drinken had ik voldoende bij me maar eten niet. De sandwiches eet ik meteen op en en de repen bewaar ik voor onderweg.Dan komen er een paar luidruchtige auto’s aan.Het is de campagne voor de verkiezingen voor de prefectuur, net zoals bij ons de Provinciale Statenverkiezingen van een maand geleden.Ze dragen allemaal groene hesjes,maar wat voor partij het dan is? Eentje is er al eens in ons land op bezoek geweest en een ander heeft zelfs Nederlandse familie. Dat maak ik er althans uit op, ik kan het mis hebben. De karavaan trekt verder en ik ook, richting tempel 41. Wat afstand betreft over de helft. Tempel 40 ligt het verste van tempel 1 vandaan. Van het zuidwesten naar het noordoosten van Shikoku. Bij de tempel zie ik de vier gezellige dames weer. De regen doet ze ogenschijnlijk niks. Ze zijn ook goed beschermd met hoezen, regen broeken en capes. De volgende tempel ligt minder dan 3 km. verder. Als ik daar voor een uur weg ben kan ik tempel 43 ook nog halen had ik uitgerekend. Ik ben om precies 13.00 uur weg naar dan gaat het bij een tunnel finaal mis. Die dingen hebben me al vaker dwars gezeten. Je gaat er liever niet doorheen maar dan moet je helemaal over de heuvel die er boven ligt. Net voor de tunnel moet ik links en kom nog bij een rusthut maar daarna zie ik geen aanwijzingen meer. Het zal aan mij liggen maar ik loop maar verder op de volgens mij enige mogelijk route. Die is bepijld. Het woord michi, route kan ik onderscheiden mast het woord Henro leesintensiteit nergens. Het pad gaat alleen maar omhoog terwijl ik weer omlaag moet naar de weg. Ik zie op Google maps dat het niet klopt maar denk op de top dat ik daar dan wel weer ergens naar beneden kan. Niet dus, het pad loopt daar dood en ik moet dezelfde weg terug door de stromende regen en de blubber. Eenmaal weer bij de tunnel ben ik 10 kilometer en twee uur verder. Die laatste tempel wordt niets meer vandaag. Het is bijna half vier, ik neem nu wel de tunnel, had ik dat maar wat eerder bedacht…. Als ik daar uit ben pak ik de route er eens bij. Het is nog 9 km tot het station net voor die tempel. Het plan was om naar het station na die tempel te lopen. Dat is te ver weg en red ik niet meer. Ik loop alleen nog langs de hoofdwegen en durf zelfs geen parallelweg meer te nemen ook al heb ik de hoofdweg nog in zicht. Om kwart over vijf ben ik er eindelijk. Op de teller van de Strava app staat bijna 40 km. De langste afstand deze Henro. Terwijl ik misschien 23 km. verder ben. Ik heb het volledig gehad en ben blij dat ik niet lang op de trein hoef te wachten. Bij het hotel spreekt een westerse Henro me in de lobby aan maar ik hou het kort want ik wil alleen maar in bad. Deze vieze natte kleren uit en rust. Die ga ik vervolgens ook nog wassen en drogen, ze zijn zo smerig. Bij de Larsson die gelukkig direct naast het hotel ligt en waar je vanuit de lobby binnen kunt lopen zonder dus naar buiten te hoeven haal ik weer een magnetronmaaltijd en een blik bier. Ik ben te moe om nog naar een restaurant te gaan. De mailtjes en deze blog moeten ook weer worden bijgewerkt, dat is opnieuw gelukt. Morgen moet ik mijn planning misschien herzien. Dat zien we dan wel weer. Niet te veel onduidelijke bospaden meer nemen. Maar: geen zorgen, behalve moe gaat het verder nog naar behoren. Geen, weinig fysieke klachten, ik hoop de laatste twee dagen goed te voltooien.

Vrijdag 7 april 2023.

Met het motorechtpaar Mori & Hiromi heb ik ook nog steeds contact en zij leven eveneens mee met mijn Henro. Ze vragen me regelmatig hoe het gaat en wensen me altijd het allerbeste. Ze zeggen dat het vandaag opnieuw flink zou regenen maar dat het vanaf zaterdag, dus morgen beter wordt. Ook vanwege de vermoeiende dag gisteren besluit ik tijdens mijn nachtelijke toiletbezoek al dat ik een rustdag ga nemen na 24 opeenvolgende wandeldagen. Ik zet de wekker op de telefoon meteen een uur later maar dat is blijkbaar niet goed gelukt want om goed 6 uur rammelt ‘ie flink. Ik zet ‘m af en slaap weer in. Om 7.15 uur rinkelt het nog een keer. Dan moet ik er toch wel een keer uit want opfrissen, wassen, aankleden dat duurt allemaal even en voor acht uur moet ik mijn ontbijtbox ophalen. Deze keer kan ik als drank kiezen uit groene thee of appelsap. Warme groene thee vind ik wel lekker naar koude wat minder dus het wordt appelsap.

Mijn planning is nu natuurlijk veranderd daarom ga ik eerst naar het station om te informeren naar de treinverbindingen. In de hotellobby heb ik al mijn cape aangetrokken want het is werkelijk naadje pet. Ik heb dan ook geen enkele spijt of wroeging dat ik niet ben gaan lopen. Het schema met de vertrektijden heb ik wel maar lang niet iedere trein stopt op alle stations. Vanmiddag heb ik nog een trein nodig, nou twee zelfs en morgen ook weer eentje. Een jonge medewerker legt me het een en ander uit. Vanmiddag gaat het prima, morgen wordt lastiger. Dat zijn zorgen voor later. Mijn rugzak kan ik mooi in een kluisje doen maar mijn wandelstok past er niet in. Die laat ik prompt achter als ik naar het kasteel loop. De jongen die me zojuist nog geholpen had is uit zijn kantoortje gekomen en is me in de stromende regen achterna gelopen om mijn steun en toeverlaat ”Kobo Daishi” aan me terug te geven. Vlak voor het kasteel is de VVV, de mevrouw legt me in prima Engels uit wat er allemaal te zien is in Uwajima en omcirkelt dat op de plattegrond.Ze drukt me nog op het hart goed op te letten met de wandeling naar en van het kasteel. Zeker met die regen is het spekglad geworden. En ook dit pand verlaat ik zonder Kukai en weer komt de bediende me achterna gerend, zonder ook maar een spoor van ergernis. Gewoon heel behulpzaam en attent. Wat zijn het toch allemaal ongelooflijke lieverds. Het is inderdaad zeer opletten de weg naar boven. Je kunt ook een stenen trap op, maar die is een stuk steiler en dat vertrouw ik helemaal niet. Eindelijk boven maak ik meteen een foto van het prachtige kasteel of donjon. Er staan een paar bomen voor waar nog net de laatste Sakura aan hangt. De entree is ¥ 200 maar ik krijg ¥ 40’ terug… als vermeend 65 plusser….De baliemedewerker geneert zich overduidelijk en put zich uit in excuses als ik zeg dat het ondanks mijn grijze hoofd zover toch nog niet is…, Er is ook een Engelse toelichting maar dat is me allemaal wat te veel tekst. Ik hou het vooral bij kijken, ook naar buiten. Bij helder weer heb je vast en zeker aan alle kanten een prachtig uitzicht, dat is nu wat minder, schuine streep nauwelijks aanwezig. Ik kan wel de heuvel zien waar de tempel op ligt die ik gisteren heb bezocht. Die richting ga ik nu weer op want daar echter ligt een stierenvechters arena. Tip van Elly. Ik stap flink door en ben er voor 12.00 uur nog. Dan heb ik nog een twintig minuten de tijd om er rond te kijken. De arena is blijkbaar nog steeds in gebruik. Begin mei start het seizoen zei de medewerkster van de VVV. Nou, ik hoef het niet te zien. Ook al gaat de strijd hier tussen twee stieren in plaats van tussen mens en dier.

Hierna is het snel afdalen naar het station en ik moet door een tunnel.Het fiets- en wandelpad is gelukkig breed genoeg en ik hoef mezelf niet tegen de muur te plakken…. Gauw mijn spullen uit de kluis en naar de trein, die staat er al. Ik had eergisteren al een kaartje gekocht toen ik op Seiko wachtte. Ik denk dus zo door te kunnen lopen maar dat is een misvatting. Dit is een expresstrein zonder overstap en daar zit toeslag op. De jongen regelt dat nog snel en ik betaal een extra kaartje. Ik berg het op en loop naar het perron. De jonge vrouwelijke collega van de jongen houdt me echter nogmaals staande want ik moet wel de beide kastjes laten zien die haar collega net al heeft beoordeeld…. Het is goed en ik mag door het poortje. Ik zit goed en wel of de conductrice komt voor de kaartjescontrole en jast er een stempel op. Als ik 10 minuten later uitstap op station Unomachi komt ze me op het perron achterna, ik had mijn kaartjes bij het verlaten van de trein aan haar moeten geven. Ik onderga het allemaal rustig maar kan een glimlach niet onderdrukken. Het is een boekhouding van hier tot ginder… al is Tokio niet zo heel ver weg.

Snel nu naar tempel 43 want dat was het doel, daar waar ik gisteren niet meer aan toe gekomen ben. Het regent nog steeds maar ik ben er niettemin binnen een half uur. Er is ook net een hele bus oudere Henrosan gearriveerd. Het is een drukte met de kaarsjes en de wierookstokjes. Nu kan ik wel mooi meedoen met hun hartsoetra, bijzonder die klanken uit twintig kelen. Daarna spoed ik me naar de nokyo-cho voor mijn laatste tempelstempel van 2023 voordat zij daar met zijn allen staan. Niet bepaald onbaatzuchtig, ik heb nog veel te leren. Over een oud Henro bospad kan ik verder maar na de ervaring van gisteren durf ik dat niet goed want ik moet om 16.00 uur mijn volgende trein hebben. Voor de zekerheid neem ik dezelfde weg terug. Verderop kom ik langs een bank en ik probeer met mijn visacard te pinnen.Het logo staat er duidelijk vermeld. Desondanks weigert het apparaat keer op keer mijn kaart te accepteren. Ook tussenkomst van een vrouwelijke medewerker biedt geen soelaas, wat ze ook probeert. Ik zeg dat ik verder ga want ik moet de trein halen.Ja, maar de eki, het station is vlakbij zegt ze. Dat klopt maar mijn Japans is uiteraard veel te ontoereikend om haar duidelijk te maken dat ik het volgende station moet hebben. Daar start ik morgen en anders mis ik drie kilometer… Even later haalt ze me met de auto in en stopt midden op straat. Ze excuseert zich nogmaals en biedt me een lift aan.Oh, lieve mevrouw, sorry ontzettend aardig, maar ik wil graag lopen… ze verwijst me verder naar de Seven Eleven, een supermarkt. Wie is hier nou de bank, vrij naar de Maaskantjes. Het is een humoristisch dagje. Ik ben nog ruim op tijd bij het kleine station Kami-Uwa. Daar neem ik met een overstap de trein naar Uchiko. De laatste bestemming op Shikoku. Ik maak meteen een foto van de dienstregeling en koop voor morgen een kaartje naar Unomachi. Een station te ver terug dus maar in Kami-Uwa stopt er bijna niks. Daar zou ik ongelogen om kwart voor een pas zijn met drie overstappen. Een treinreis van 30 kilometer die vijfenhalf uur duurt…. in die tijd reis je met de Shinkansen ongeveer van Tokio naar Fukuoka op Kyushu, zo’n 1.000 kilometer. Ik had dus toch die lift, osettai moeten accepteren.Afijn, het hotel heb ik sneller gevonden en ik boek er meteen nog een nacht bij. Tot maandag ben ik hier. Ik heb er ontbijt en diner bij, A en B, asagohan en bangohan. Het is wel allebei in de vorm van een buffet, dat vind ik wat minder., maar dat heb je in een hotel,Er is van alles en ik neem overal een beetje van. Uiteraard bestel ik er een glas bier bij maar dat moet ik meteen afrekenen. Geld op de kamer laten liggen, dus terug. Weer wat opgestoken voor morgen.Ik drink nog een tweede glas en zo heb ik weer voldoende inspiratie voor deze blog.

Zaterdag 8 april 2023.

Ik heb een wat onrustige nacht achter de rug misschien vanwege de wetenschap dat mijn Japanse wandelavomtuur er bijna opzit. Voor dit jaar althans. Veel herinneringen komen weer boven, de leuke ontmoetingen en de ongelooflijk aardige en vriendelijke Japanners .Mijn telefoon ligt voor de wekker naast me op bed en rond 04.00 uur begint dat ding te trillen. Ik word uit Nederland gebeld door iemand die helaas niet weet dat ik in Japan ben. Ik zal zo meteen nog terugbellen. Dan slaap ik nauwelijks meer want de wekker staat op 05.45 uur. Vanaf 6 uur kunnen we ontbijten en dan ben ik er ook ongeveer. Voor 7 uur moet ik naar het station want ik heb de trein van 07.13 uur al van Uchiko naar Unonachi. Ik had gisteren al een kaartje uit de automaat gekocht met de tijd erbij. Ik denk dat het allemaal goed is maar ik word ook nu verrast door de conducteur. Hij zegt dat ik voor deze exprestrein nog een kaartje moet hebben. Dus twee kaartjes voor een enkele reis. Morgen heb ik geen trein nodig, maar maandag op de terugweg naar Tokio natuurlijk wel. Ik hoop dat ik dan weer bij een balie terecht kan, die was vrijdag al dicht.

De uitstaphalte Uninachi is een station te ver, ik moet eigenlijk naar Kawi-Uma maar daar stoppen maar een paar treinen per dag. Daarom loop ik een kilometer of drie meer vandaag, die zijn dubbel want dat had ik gisteren al gedaan. Dat maakt me niet uit veel uit m: of het nou 30 of 33 km zijn. Uiteindelijk worden het er overigens 36. Wel allemaal zonder bagage, behoudens een dagrugzakje dan, dat scheelt enorm. Dat vind ik veel belangrijker m. Het weer werkt ook prima mee. Het is opnieuw prachtig zonnig. In de ochtend nog wat frisjes, maar het is uitstekend wandelweer. Al snel zie ik wat Henro-San en ze informeren met een wellicht wat jaloerse blik naar mijn bagage. Hoe kan dat? Ja, met de trein dus naar het beginpunt gaan en je bagage in het hotel achterlaten.

Met een van hen raak ik aan de praat, een gepensioneerde man uit Kobe die me bekend voorkomt. Inderdaad, hij logeerde vorige week op weg naar tempel 38 in dezelfde minshuku als ik. Daar waren veel Henro en ik heb niet met iedereen gepraat. Hij spreekt redelijk goed Engels en hij heeft voor een grote landelijke Japanse krant gewerkt, op de advertentieafdeling, commercieel dus. Hij loopt wat langzamer dan ik, ik ga alleen verder en even later tref ik een jong, niet Japans stel dat uit Denemarken blijkt te komen, Jonas en Isa uit Aarhus.Acht jaar geleden waren ze al op Shikoku en toen hoorden ze van de Henro. Dat wilden ze ook. Ze dragen niet de Henro outfit maar zijn wel drie maanden hier en doen de hele ronde. Ze zijn nu bij dag 38 en houden ook een blog bij, in het Engels.Even later stoppen we bij een rusthut waar ook een kraam staat die heerlijke ijskoude aardbeienshakes verkoopt. De aardbeien komen vers van het eigen land of uit de kas? Begin april lijkt me wat vroeg voor aardbeien. De Denen blijken allebei in de IT te werken. Zij onderzoekt technische mogelijkheden hoe de CO-2 uitstoot in de agrarische sector kan worden teruggedrongen. Blijkbaar is dat in Denemarken ook een groot probleem. We discussiëren er wat over. Ik zeg dat het in Nederland wel een heel hot item is waar de politiek geen raad mee weet. Moed tonen om de juiste beslissingen te nemen. Gewoon bij de bron beginnen denk ik dan. Veel minder dieren gaan houden, hoe simpel kan het zijn.

Maar goed, het is vakantie en hier zie ik geen megastallen. De Japanner is er ondertussen ook weer. Hij bestelt ook een lekkere ;koude versnapering. Daarna moeten we nog eens een tunnel door of erover heen… De Denen lopen er doorheen, de Japanner haat ze zegt hij. Al dat verkeer, die herrie. Met hem in de buurt waag ik me weer aan de alternatieve route over de heuvel. Die staat nu gelukkig goed aangegeven en een paar kilometer verder ben ik aan de andere kant. Dan gaat de route weer verder langs de drukke rondweg van Shikoku. Af en toe kan er van een parallelweg gebruik worden gemaakt. Zo ook in het leuke plaatsje Ozu waar ik in het centrum grote baniers of banners zie van een bierbrouwerij. Daar kan ik als liefhebber van speciaal bier natuurlijk niet voorbij lopen. Ze hebben 6 verschillende soorten onder andere ook IPA maar daar hou ik dan net niet zo van. Het is nog dik 10 kilometer naar Uchiko maar ik kan de verleiding niet weerstaan om er eentje te drinken. Een lichte Belgische blonde dan maar van 5%. Heel koud en lekker. Ik koop ook een paar flesjes voor Jiro, dan drinkt hij een keer wat anders dan Asahi of Kirin.Het is lunchtijd maar helaas serveren ze geen eten. De naastgelegen bakker verkoopt echter heerlijke hartige broodjes en dat gaat prima samen. Ik blijf vrij lang zitten en raak nog aan de praat met een jong Japans stel met twee kinderen.

Hiernasnel verder, opnieuw langs de hoofdweg met veel winkels, garages enz. Het is heel druk en voor de stoplichten staat iedere keer een hele rij auto’s. Eindelijk ben ik Ozu uit en gaat de route ook van de hoofdweg af. Met een omweg kom ik door een groot park Uchiko binnen gewandeld. Ik zie het station van de achterkant en de route loopt nog even verder tot 300 meter van mijn hotel. Daar moet ik morgen dus beginnen. Ik ga meteen weer in bad en daarna even liggen. Om half acht schrik ik wakker, het is etenstijd. Veel bakken zijn al bijna leeg. Noedels met kleine garnalen zijn er nog voldoende en ik drink er weer een glas bier bij. Voor de alcoholische dranken moet je betalen, al het andere is gratis.Sake is er natuurlijk ook. Misschien iets voor morgen?

Zondag 9 april 2023.

Ik heb een goede nachtrust gehad en het is Paasbest weer. Ook krijg ik nog een leuk en lief mailtje van Seiko dus mijn dag kan niet meer stuk, al is het de laatste wandeldag. Om kwart voor negen loop ik het hotel uit voor deze korte slotetappe van ongeveer 16 of 17 kilometer. Die gaat in oostelijke richting grotendeels lamgs de doorgaande weg 379 en de rivier Oda tot aan de voet van een paar flinke heuvels, een bergrug die leidt naar tempels 44 en 45. Dat is voor nu te ver voor mij, dat wordt de volgende keer. Net als gisteren heb ik vandaag geen bagage bij me dus ik kan flink doorstappen.. Door dat voordeel haal ik een Japanse Henro San in die, oh toeval een oranje shirt draagt met als logo een leeuw. Dat verzin je toch niet. Hij heet Uchida en komt uit Tokio. Ook hij loopt de Henro in gedeelten, kortere periodes dan ik, maar hij woont natuurlijk veel dichtrr bij. Hij gaat nu nog een paar dagen door, tot in Matsuyama en moet dus nu de bergen over. Daarom vrssgt hij gekscherend of er geen kabelbaan is. Zeker voor een Japanner is hij toch wel wat gezet en daarom is het extra knap dat hij dit doet en de OHenro te voet aflegt. Zijn Engels is heel redelijk en hij vertelt dst hij al een paar keer in Europa is geweest. Hij vindt de Elzas heel mooi en houdt van de witte Rijnwijnen, ik ook.

Omdat hij wat langzamer is zegt hij dat ik gerust mag doorlopen en zo mijn eigen wandeltempo kan bepalen. Het einde van mijn wandelavontuur komt in zicht. Tijdens de laatste kilometer daal ik af naar de rivier en met mijn schoenen een beetje in het water denk ik terug aan alle mooie momenten en dan stroomt er meer water. Nog een paar honderd meter, net voor de finish krijg ik nog een osettai van een aardige mevrouw, ze wenst me kio tsekete en heeft natuurlijk geen idee dat mijn Henro even voorbij haar huis eindigt. Ondertussen moet ik ook hoog nodig naar het toilet, dat zou hier zijn, maar ik zie het niet. Dan maar van de weg af, ergens uit het zicht. Een man op een fiets heeft het in de gaten en wijst me de korte weg naar de wc. Om half een ben ik bij de halte, ruim op tijd voor de bus van 13.10 uur die me terug zal brengen naar Uchiko, dacht ik.... Pas dan dringt het tot me door dat het vandaag zondag is en er net als in mijn eigen kleine woonplaats vandaag helemaal geen bus rijdt. Wat nu? In teruglopen heb ik helemaal geen zin. Qua tijd en fysieke gesteldheid zou het kunnen maar het is dan een grote anti-climax. De enige optie is een taxi. Ik wil er maximaal ¥ 10.000 aan besteden. Ik hoorde iets van jon sen dus ¥ 4.000 uiteindelijk worden het ¥ 4.100, zo’n € 30. Goed te doen voor 15 km. dat kan het vakantiebudget nog wel trekken. “Als het over de kop is kan het ook wel over de staart” zou mijn moeder gezegd hebben, die zou het wel weten. Eenmaal terug bij het station in Uchiko tref ik een vrouw die goed Engels spreekt. Ze heeft een jaar in de VS gewoond, vandaar. Ze wil me wel helpen met het kopen van het juiste kaartje voor de trein naar Matsuyama, maar als ze hoort dat ik terugreis naar Tokio adviseert ze me toch om morgen net de nedewerker van de Japanse spoorwegen te overleggen. Nu is er niemand omdat het zondag is. Ik loop terug naar mijn hotel, ga in bad en doe daarna de was. Dan heb ik voor de rest van mijn vakantie schone kleren. Daarna zoek ik op internet naar een leuk restaurant. Ik kom uit bij een Duits restaurant, geleid door een Duits-Japans koppel, hoe kan het ook anders. Ik bestel pommes mit currywurst, was sonst. Daarna nog een toetje en koffie met Jagermeister als afzakkertje. We hebben leuke gesprekken en ik beloof hen volgend jaar terug te komen als ik hier weer begin. Ik wens ze het allerbeste met hun leuke restaurant.

Dit was mijn grote wandelavontuur. De vakantie duurt nog een paar dagen maar de Henro 2023 zit erop. In totaal heb ik in 26 wandeldagen ongeveer 520 officiele kilometers gelopen dus een gemiddelde van 20 km. per dag. In werkelijkheid zijn het er nog veel meer, ik denk dat ik de 600 wel haal.. Ik ben blij, gelukkig en vooral dankbaar dat ik dit heb kunnen doen. Het is een grote luxe..Ik heb ontzettend aardige en lieve mensen ontmoet, veel Japanners, maar ook buitenlanders, eh niet Japanners. En sommige ontmoetingen waren wel heel bijzonder. Ik kan iedereen aanraden dit prachtige land te bezoeken en kennis te maken met hun cultuur en met hun omgangsvormen. Iedere niet Japanse Henro heeft het erover, dat is de rode draad in alle commentaren. Morgen ga ik terug naar Tokio, naar mijn fysiek kleine, maar figuurlijk grote wandelvriend Jiro. Wat hij op zijn leeftijd nog allemaal doet, daar kun je alleen maar respect voor hebben. Het zal even wennen zijn, vanuit het lieflijke rustige Shikoku naar de hectische metropool. Ik ga mijn spullen vast pakken, dat scheelt morgen tijd. Volgend jaar hoop ik mijn Henro in goede gezondheid te kunnen vervolgen en misschien wel te voltooien. “Kobo Daishi volente”

Op weg naar Ehime, de derde prefectuur.

Maandag 3 april 2023.

Om 06.30 uur ontbijten, dat is toch wel met afstand de meest gebruikelijke tijd deze Henro. Er zit deze keer weer eens een heel ei bij. Ik “vertrouw” het niet want wellicht rauw. De eigenaar heeft mijn gezichtsuitdrukking waarschijnlijk door en zegt meteen: boiled. Dat Engels woordje kent hij gelukkig. De Japanse vrouw komt na mij binnen. Toch heeft ze het ontbijt veel sneller op dan ik. Ze eten echt supersnel de Japanners en ze lijken te toveren met de stokjes. Mijn rolllende volledig loszittende reservebrug heeft er ook mee te maken. Soms weet ik niet wat ik aan het eten ben, rijst, ei, groenten en vis of dir 3 neptanden… Als ik ben uitgegeten ruimt de eigenaar alles meteen op en verlaat volgens mij meteen zijn huis. Even later ben ik klaar voor vertrek en wil hem bedanken voor de gastvrijheid. Dat is gepraat tegen de muren want de eigenaar is in geen velden of wegen te bekennen. Alweer: onvoorstelbaar. Ik ben nota bene als buitenlander alleen in zijn huis en kan “alles meenemen” Wat een vertrouwen. Het lijkt wel of de Japanners alleen maar “geven” en niks “nemen”. Zo mooi en bijzonder je wordt er stil van. Dat is niet erg, want ik ga alleen op pad. Bij tempel 39 kijk ik of ik bekenden zie maar het is er nog heel rustig. Jann is er ook niet. Hopelijk kan hij zijn Henro vervolgen met zijn pijnlijke knie. Ik zie wel een vrouw weglopen die ik volgens mij nog herken van een ryokan van een paar dagen geleden. Later kom ik haar tegen bij de Lawson, ik koop een blikje koffie dat ik buiten opdrink. Het is inderdaad een bekende van gezicht. Zij drinkt ook wat maar de conversatie is na een paar zinnen afgelopen, vanwege onze verschillende talen. Ik loop verder, de laatste kilometers op het grondgebied van Kochi. Voor ik in Ehime ben moet ik nog wel eerst een flinke heuvel over van enige honderden meters hoogte. Je komt er niet zomaar. Op weg naar de top hangen er allerlei schattige tekeningen van kinderen met Engelse teksten erop. Don’t give up, please continue enz.Heel leuk.Bij de Lawson had ik nog een flesje water moeten kopen want het wordt krap.Ik red het net tot de top en eenmaal boven staat er een man met zijn auto geparkeerd die me een koude halve literfles drinken aanbiedt. Oh toeval, het kon niet beter en komt als geroepen. Zeker met dit al dagenlang prachtige zonnige weer van rond de 20 graden.Na de afdaling volgen er weer wat varianten in de route. Ik hou voortdurend Google maps en de gids erbij, ik wil niet weer verkeerd lopen zoals gisteren, maar moet ook mijn batterij in de gaten houden. Verderop kom ik langs een heel mooie rustplek die er pico bellouitziet. Ook het erachter gelegen publieke toilet is brandschoon. Er liggen keurig beschermde schriften voor de Henro om hun belevenissen te delen, in verschillende talen, ook in het Nederlands. ik schrijf er wat in.
in de laatste paar kilometers word ik gewenkt door twee mannen. Een vader en zijn zoon, allebei volwassen. Zij zitten heerlijk te picknicken en nodigen me uit om mee te doen. Voordat ik er erg in heb schenken ze al sake in. Ik hou het absoluut bij eentje, hoe ze ook aandringen. Het zakt gelukkig niet te veel in de benen. Het is toch weer een vrij late en lange dag geworden. Rond half vier loop ik het stadje binnen. Nu nog het hotel zoeken, het staat niet op Google maps en dat is een veeg teken. Bij het wellness centrum komen ze met zijn drieën naar de balie maar het zegt ze niks. Dan maar naar het stadhuis, als ze het daar niet weten. Daar zijn ze nog behulpzamer en kijken ze wel met vijf ofzes man in mijn reisgids. Ze pakken er van alles bij, tot kadasterkaarten aan toe, maar ze geven geen sjoege, of ze het in Keulen horen donderen. Uiteindelijk komt een jonge vrouw die goed Engels spreekt me helpen. Ze heeft voor haar studie 2 jaar in Australië gewoond, vandaar. Het blijkt een heel kleine minshuku te zijn in een beetje “shabby” gebouw waar ook een klein restaurantje in zit. Ik ben de medewerkster, “mijn collega” Hajuki ontzettend dankbaar, dit had ik alleen nooit gevonden. Mijn opkomende ergernis is als sneeuw voor de zon verdwenen. En een groot geluk dat het maandag was…. Hier moet ik dus ook opletten met de reserveringen. Toch maar weer een grote onsen boeken dan, daar loop je niet aan voorbij…

Die is er hier helaas niet, ook geen ofuro, tenminste geen volle. Het blijft bij een warme douche, ook fijn. Ik zie op Google maps wel dat er een restaurant in de buurt is waar ze okonomiyaki serveren, heerlijk. Helaas is het dicht en een ander restaurant vlakbij ook. Ja, maandag is wel een werkdag maar geen dag om uit eten te gaan. Dan maar naar het restaurantje beneden. De oudere man kan wat sushi klaarmaken dan heb ik toch nog iets in mijn maag, ik had behoorlijke trek. Het smaakt prima, zeker met een glas tapbier erbij.Terug op de kamer wil ik mijn blog afmaken maar ik ben behoorlijk moe en val om half negen al in slaap.

Dinsdag 4 april 2023.

Vroeg opgestaan om mijn blog van gisteren af te schrijven en de eventuele mails en appjes te beantwoorden. Maar goed, van 20.30 uur tot 05.30 uur is nog altijd 9 uur slapen, rusten. Die wordt halverwege wel onderbroken door de gebruikelijke nachtelijke sanitaire stop. Gelukkig val ik nadien snel in slaap. Ik tel dan meestal in 6 talen tot 100 meestal haal ik die niet... rond kwart over zeven ben ik klaar voor vertrek maar de eigenaresse had het gisteren al over ontbijten hoewel dat helemaal niet is inbegrepen. Dat kwam dan wel rond zeven uur maar ja, ik hoorde niets, het zal een misverstand zijn. Ze hoort me echter passeren op de gang en roept me terug. Er is wel degelijk een ontbijt, brood, salade, een ei, koffie en vers fruitsap. Lekker. In een apart kamertje kan ik fijn gaan zitten en het allemaal nuttigen. Ik bedank haar hartelijk en wil wat extra betalen, gisteren had ik de overnachting al afgerekend. Daar wil ze zoals verwacht niks van weten. Alweer: geven en niks nemen. Dat is hier op Shikoku niet af en toe aan de orde, nee het is structureel. Je went eraan, maar dat moet niet, het blijft zo bijzonder. Is dit overal zo en gedraag ik mezelf ook op die manier? Dat zijn vragen die door mijn hoofd schieten. We praten nog wat na, ze is van Marokkaanse afkomst vertelde ze en ze heeft haar Japanse man leren kennen toen hij als expat in Rabat werkte. Ik ben haar zeer erkentelijk want over twee kilometer ligt tempel 40 op mijn pad en volgens de reisgids is er een kilometer later pas een Lawson te bekennen. Dan had ik dus 1 a 2 uur met een lege maag rond moeten sjouwen, nu niet.

Ik bereik al snel de tempel, maar slaag er zelfs in om die nog bijna voorbij te lopen. Een attente man die langs de route woont ziet het en stuurt me 50 meter terug, daar naar links wijst hij en zegt hij. Ik hoop weer bekenden te zien, maar helaas. Ook Seiko is er jammer genoeg niet, met haar heb ik dagelijks contact. We houden elkaar steeds op de hoogte waar we zijn. Er staan tegen of in een muur allerlei boeddhabeeldjes die ieder een teken van de dierenriem voorstellen. Ik zoek natuurlijk naar de rat, mijn teken en ik vraag een medewerker voor zekerheid welke dat is, ik had het goed ingeschat. Door water over het beeldje te gieten mag je een wens doen en die komt dan misschien uit.... Mijn wierookstokjes zijn op, nou ja er liggen er nog een paar verkruimeld in mijn Henro-tas. Die kan ik weggooien, ze zijn ook zo broos. Daarom koop ik een nieuw doosje en laat ze daar inzitten, dan zijn ze beter beschermd. Ik zie ook een mooi Henro t-shirt liggen met voor iedere prefectuur een Henro in een andere gemoedstoestand. Dat koop ik dus ook. En voor de volledigheid scan ik de qr-code met veel informatie over de betreffende tempel weer eens een keer. De informatie in de gids is vrij summier. Dat kan ook niet anders want een pagina is op,A5-formaat, als je de gids opent is het dus A4, het dubbele. Daar moet de hele plattegrond van dat deel van de route opstaan en alle aanvullende informatie. Waar zijn de minshukus, ryokans met de telefoonnummers, extra informatie over de betreffende stad of regio enz. enz. Het is knap hoe dat allemaal in zo’n klein boekje is verwerkt, heel handzaam. Op de website lees ik derhalve de extra informatie over de beeldjes, dat wou ik toch wel graag weten.

Ik blijf er daardoor alles bij elkaar bijna een uur. Het is een kortere etappe vandaag, dus het kan. Bij de eerder genoemde Lawson daarom rustig inkopen gedaan voor de lunch en nu wel een extra flesje water gekocht. Ik loop verder langs de mooie kust maar ook langs de drukke provinciale weg. Het geeft een dubbel gevoel. Er is ook vandaag verderop weer een keuze, de oude inlandse route of de kustroute vervolgen. Ik moet het laatste kiezen want daar ligt mijn volgende minshuku. In het binnenland was op een stuk van 10 kilometer niks te bekennen en ik had geen zin om na de twee zware dagen opnieuw 30 kilometer te lopen. Dat scheelt me ook een klim van 500 meter, die heuvel hoef ik niet over en laat ik rechts liggen. Toch een prettige bijkomstigheid. Op een punt waar ik gemakkelijk naar de oceaan kan loop ik er nog even naar toe om pootje te baden. Nou ja, wel met de schoenen aan, het is geen voetonsen. De laatste golf overvalt me bijna, ik moet snel naar achteren voor het zoute water in mijn schoenen loopt. Voor half drie bereik ik de minshuku. Veel sneller en gemakkelijker dan gisteren. Het Stags goed aangegeven op Google maps en de eigenaresse wenkt me al. Ze geeft me na het inchecken de sleutel en laat me de kamer zien. Die heeft een eigen toilet en badkamer en er staat zelfs een koelkastje, geweldig. Ik zet mijn waterflesjes koud en ook het flesje Japanse whiskey dat ik van Nii-San heb gekregen. Dat kan helaas niet het vliegtuig in. En dan lekker inzepen en in bad. Ik kan zelf de temperatuur bepalen en hoef ook niet in de ofuro die door meerdere mensen wordt gebruikt. Daarna ga ik nog lekker een uur plat en werk al aan mijn blog. Om zes uur staat er een giga maaltijd klaar met de leuke en lekkere hotpot. Een klein pannetje op een brandertje dat na een minuut of twintig uitgaat. Heel grappig. Echt een aanrader deze minshuku. Dat zeg ik ook tegen de alleraardigste mevrouw. Via Google translate en gesproken berichten communiceren we met elkaar. Ik beloof haar het op de internationale henrogroep op Facebook te zetten. Dat heb ik zojuist gedaan. En dan krijg ik een telefoontje uit Nederland. Mijn zus aan de lijn, heel leuk en ontzettend lief. Het wordt daar gelukkig ook wat beter weer, dat is het hier al dagen. Zojuist zag ik dat het toch wat kan veranderen. Meer regenkansen, we zullen zien. Ik denk dat ik nog een klein glaasjjewhiskey ga drinken, als slaapmutsje en ook dat scheelt morgen wat gewicht. Alle kleine beetjes.........

Woensdag 5 april 2023.

Ik kan “uitslapen” want het ontbijt is pas om 07.00 uur. Het plan was om eerst nog in bad te gaan en ik had het schone water in bad laten staan, net als bij een ofuro, maar dat is nu natuurlijk hartstikke koud. Afdekplaten om de warmte vast te houden zijn er niet. Ik had er nog voor kunnen kiezen om het half weg te laten lopen en het vervolgens aan te vullen met gloeiend heet water maar de tijd ontbreekt. Dan maar leeg laten lopen, de wastafel is voor vanochtend wel voldoende. Net om 07.00 uur of toch iets erna vanwege die kleine voor mij onhandige houten slippers waar ik de trap mee af moet arriveer ik in de ontbijtzaal. De 4 Japanse dames zijn al aan het eten,, die komen gewoon altijd dik op tijd. Zij zijn ook metern na het eten weg. Ik moet dan nog betalen, mijn thee opdrinken en nog wat met de eigenaresse “prater” . Ik laat haar mijn bericht voor de internationale Henrogroep zien waarin ik haar minsuku aanbeveel. Ze weet niet hoe ze me moet bedanken. Dat doet ze meer dan voldoende, hoeft niet. Om kwart over acht eindelijk weg. Het zou vandaag ongeveer even lang zijn als gisteren en dan zonder tempels, dat moet kunnen. De weersvoorspellimgen zijn helaas minder gunstig, er komt regen, maar wanneer? Voorlopig is het droog, de eigenaresse zwaait me tot aan de straat uit en dan vervolg ik mijn weg langs de kust met de Oceaan weer links van me. Bij de Lawson moet ik naar het toilet en neem een blikje warme koffie dat ik buiten tegen de muur van het winkeltje opdrink. De rugzak is mijn stoel. Ik voel me verplicht om bij ieder toiletbezoek bij de Lawson of de Family Mart wat te kopen. Mijn regenjas had ik vanmorgren meteen al aangedaan, maar de regenbui wordt wat serieuzer dus ik trek mijn cape aan. Ik sita nu toch stil. Ik moet een tunnel door, alleen voor fielsers en voetgangers, die hebben ze gelukkig ook. Wel zo veilig. Bij een bakker koop ik een paar broodjes voor de lunch, bij Mason de Soleil. Grappig, die taalfouten.

Onderweg kom ik een paar Henrosan tegen maar het zijn allemaal Japanners dus praten schiet niet op en het miezerweer nodigt daar ook niet toe uit. Bij een bepaald punt kan ik een oudere Henroroute volgen maar dat is 5 kilometer om en ik loop al weer veel meer dan de gids aangeeft. Rara hoe kan dat toch. Om kwart over drie ben ik na 29 kilometer op het station van Uwajima. Ik heb met Seiko afgesproken om elkaar daar nog te ontmoeten voor ze jammer genoeg teruggaat naar Kyoto. Een uur later is ze er, ze heeft er dik 30 km. opzitten, nog wat meer dan ik. Zo zie ik in ieder geval vandaag nog een bekende mede Henrosan en bepaald niet de minste. Ze gaat met de luxe nachtboot vanaf Matusyama naar Osaka en ze is daar dan morgenochtend. Ze heeft een eigen hut en ze zegt dat er zelfs een onsen aan boord is. Ik krijg spontaan het idee om die ferry ook te boeken. Dan moet ze naar de trein, een omhelzing zit er niet in, dat “kan niet in het openbaar” zelfs niet met een mondmasker op. We spreken wel af om contact te houden per mail en what’s app en ik moet mijn Henro toch ook nog afmaken zegt ze. We zullen zien.

Het hotel had ik al opgezocht, het is vlakbij het station en ik koop ook een treinkaartje voor vrijdag als ik verder reis naar Uchiko, dat wordt mijn laatste halteplaats deze Henro. Onderweg naar het hotel koop ik bij de 7 Eleven een blikje bier en een bakje noedels in de hoop en de veronderstelling dat er in het hotel wel ergenseen magnetron staat en op mijn kamer een koelkastje. Dst blijkt allebei te kloppen. Dan kan ik gerust eerst uitgebreid in bad met een speciaal rozengeurtje en is er eveneens tijd voor de was. Als die draait kan ik aan mijn opgewarmde avondeten beginnen. Morgen zoek ik wel een restaurant in de buurt uit., dit is een grote plaats. Dan hoef ik voor de verandering nog een keer maar met een klein rugzakje op soap want ik ben hier twee nachten. Die kan ik in bed doorbrengen, dat vind ik ook weer fijn na een aantal dagen matrasjes op tatamimatten.

De route naar - en vanaf tempel 38.

Donderdag 30 maart.

Ik heb met de eigenaren afgesproken om om 07.30 uur de sleutel in te leveren en ook in Japan is het de bedoeling om op tijd te komen, dat is wel zo netjes. Ik ben er een of twee minuten van te voren en ze lopen me vanuit hun leuke cafe-restaurant al tegemoet. Er waren daar stoelen op wieltjes, heel relaxed en comfortabel. Ik Ze vertellen me in het Engels dat het een mooie dag wordt en wensen me veel succes. Net als gisteren word ik ook nu helemaal uitgezwaaid tot ik uit het zicht ben verdwenen. Vriendelijk is ondertussen te zacht uitgedrukt..... Na het dipje van een dag eerder ga ik met behulp het mooie weer en zulke ervaringen vol goede moed opnieuw op pad. Ik loop nog steeds de kustroute en daarbij zou ik van het pontje gebruik moeten maken over de inham/rivier. Dat vaart echter niet vertelde de eigenaar dus ik moet de binnenlandse route vervolgen. Dat kost me een paar kilometer extra maar ik kan nog wel steeds zeggen dat ik tot nu toe iedere meter gelopen heb. Als ik de route over de brug heb gevonden ga ik eerst naar de vlakbij gelegen Lawson. De banaan die ik had gekregen had ik vanmorgen in de kamer al opgegeten. Nu koop ik een sandwich met koffie en een toetje. Misschien raar als asagohan, ontbijt maar het zag er lekker uit en dat was het ook.

Langs de provinciale weg kan ik meters maken, ik zie al snel een Henro-San voor me. Het is niet Tanaka want diie had een andere kleur rugzak. Deze oudere Japanner had ik ook al eerder gezien maar vanwege taalproblemen is de communicatie zeer beperkt. Nou ja, elkaar succes wensen, dat is ook al heel mooi. Even later kom ik een Japanse Henro-San tegen. Die hoeft niet perse de route andersom te lopen. Hij kan naar tempel 39 gaan. De route heen en terug dus naar- en van tempel 38 is nagenoeg hetzelfde. Je moet hier opletten, maar het staat zoals (haast) overal goed aangegeven dus als je je ogen de kost geeft kan het niet fout gaan. Even later Is er weer een keuze, wel naar tempel 38, ik hou de juiste numerieke volgorde aan. Ik kan de provinciale weg vervolgen, lekker gemakkelijk. Die hebben allemaal een nummer net als in Nederland en de wegen met nummer staaan ook keurig in de gids. De oude Henro route is langer, moeilijker maar natuurlijk veel mooier. Er zit een heuvel in van 250 meter, goede oefening voor de bergetappes die nog gaan komen. Al zal dat voornamelijk voor de volgende keer zijn. Dat zijn cols van de “hors categorie”. In de afdaling ga ik tot twee keer toe onderuit met de afgrond een meter rechts naast me. Ik hou er gelukkig alleen een vieze broek aan over. Kobo Daishi is inderdaad bij me..... Kukai is de andere naam. In gedachten noem ik de monnik steeds Kukaido, het slaat helemaal nergens op maar ik vind het een leuk koosnaampje. Uiteindelijk kom ik bij Schinnen-An uit, het einde van deze historische Henro route. Het is een heel mooie rustige ook religieuze plek. Knooppunt van de routes naar tempels 38 en 39.

Hierna kom ik weer op de doorgaande weg. Af en toe kun je ook een parallelweg nemen. Ik loop er eentje in aan de linkse kant. Volgens mij moet dat rechts zijn omdat ze in Japan links rijden. Je ziet dan het tegemoetkomende verkeer. Net op dat moment komt er een politieagent op de motor aanrijden en die stopt. Ik sta braaf stil en ik denk dat hij me daar op wil wijzen. Blijkbaar niet, ik kan gewoon doorlopen. Dat doe ik dan ook. Af en toe nog een keer pauze en dan kan ik op Google maps de minshuku opzoeken en de resterende afstand. In eerste instantie vindt die niks, maar dan zoom ik in op de kaart en blijkt de minshuku volgens Google maps een guesthouse te zijn. Dat werkt beter. Ik ben er om kwart voor drie en er is al een andere Henro. We moeten nog even wachten want we kunnen pas vanaf 15.00 uur inchecken. De sportieve jongeman in oranje Mont Bell jack wijst me in uitstekend Engels de weg. Zelf heeft hij net de Henro afgerond..... en wel kn dertig dagen. Hij heeft bijna allleen maar grksmpeerd en ook nog zijn eigen eten gekookt. Gelopen in februari en begin maart, donker, nat en koud. Hij heeft soms meer dan 50 km. gelopen. Ik vind het ongelooflijk, dat moet wel haast een wereldrecord zijn, een survivaltocht. Rijp voor het Guinness Book of Records. Ik ga de was weer doen vanwege die vieze wandelbroek en ga natuurlijk naar de ofuro. Je kunt er languit in liggen en is geschikt voor meerdere mensen tegelijk, weer eens wat anders. Dat moet ook wel want het is een heel groot guesthouse. Twee gebouwen van twee verdiepingen. Volgens mij hebben ze wel veertig kamers. Minstens 11 daarvan zijn er bezet want zoveel mensen zitten er aan het avondeten. Ik zie veel bekende gezichten. De kleine mevrouw die iedere dag zoveel loopt onder andere. Ze komt uit Tokio, is al 73 en loopt de Henro nu voor de vierde keer. Verder is de bescheiden man uit Chiba er weer en hij vraagt of hij naast me mag komen zitten. Natuurlijk, dan kunnen we nog wat praten. Hij heeft opnieuw een beetje pech, want hij zou zaterdag pas teruggaan naar Tokio, maar dan is het vliegtuig al volgeboekt. Er vertrekt er dagelijks maar eentje vanaf Kochi naar Haneda. Morgen zie ik hem nog bij het ontbijt en kunnen we misschien e-mails ruilen. Het lijkt me een heel zachtaardige en dus lieve man. Van diverse zijden krijg ik aandacht omdat ik de enige buitenlander in het gezelschap ben. Ik word gecomplimenteerd met het hanteren van de hashi, de stokjes. De kippenpootjes zijn anders wel een uitdaging..... Iedereen bestelt een halve liter bier en sommigen nog wat meer. Ik hou het bijnemen fles, dat blikje had ik ‘s-middags al op. Ik vraag de jongeman in zijn mooie jack of hij voor zaterdag een minshuku wil reserveren. Twee zijn er al volgeboekt, de derde is raak maar die ligt wel verder weg. Dik 30 km. dan kan ik weer vol aan de bak maar goed vandaag waren het er ook 27 en de komende dagen is het wat rustiger, rond de 20 km. Dat was het voor vandaag.

Vrijdag 31 maart 2023.

Redelijk goed geslapen. Ik ben weer aardig boven Jan na het dipje van een paar dagen geleden. Ik heb nu wat rustigere dagen. De route is ook voornamelijk vlak, dat scheelt. Bij het ontbijt zit ik weer naast de man uit Chiba, in ben nog steeds vergetenzijn e-mail-adres te vragen. Dat kan zo meteen nog voor hij naar het vliegveld vertrekt en ik weer op pad ga. Ik moet mijn spullen nog sorteren, wat neem ik wel mee, en wat niet. Morgenmiddag ben ik hier weer terug. Dat duurt allemaal nogal een tijdje en als ik naar beneden ga om mijn spullen af te geven hoor ik dat hij al weg is, jammer dan. Ik vraag de jongen die zo goed Engels spreekt of hij voor dinsdag ook nog een minshuku wil reserveren, dat lukt. Ik ben nu voorlopig weer onder de pannen en hoef alleen nog maar te lopen... Hij stimuleert me wel om wat meer te lopen dan 20 km. Dar vindt hij volgens mij helemaal niks. Vandaag zijn het er ook twintig maar als je een alternatieve route loopt worden het er al snel meer. Ik kom al snel wat Henro San tegen,, op de terugweg vanaf tempel 38 in het zuidwestelijke puntje van Shikoku. Even later gaat de route een stukje over het strand, het lijkt Hoek van Holland- Den Helder wel, de strandzesdaagse, heel leuk. Daar zie ik de jonge vrouw die in dezelfde minshuku logeerde als ik. Ik had haar gisteren al gezien en ze sprak ook Engels, maar ze zat aan het andere eind van de tafel, dus praten was een beetje lastig. Namae wa desuka, dokura desuka? Hoe heet je en waarvoor je vandaan. Ik kom uit Kyoto een ik heet Seiko zegt ze, van de horloges. Dan veronderstel ik dat ze ook wel een horloge van dat merk zal hebben. Ze begint te lachen, nee het is een ander merk. Het kijkt een vrolijke, aardige dame. Ze werkt in het theater of een theater in Kyoto vertelt ze. Ze loopt de Henro ook in gedeeltes, dus net als ik maar ja, Kyoto is iets dichter bij dan Nederland. Ze vertelt dat ze graag ook de Camino zou lopen en vraagt of ik dat al gedaan heb. Eh, nee nog niet, ik loop liever eerst de Henro. Ik informeer hoe het zit met haar Spaans, !Hola!antwoordt ze gevat. Het weer is nog steeds prima en we lopen vlot richting de tempel. We worden nog wel uitgenodigd om bij een oudere dame uit te rusten, ze vraagt Seiko van alles, natuurlijk vooral waar die buitenlander toch vandaan komt. Voor we bij de tempel zijn komen we nog bij een mooie grot in een rots in het water, min of meer in de vorm van een hart. Hakusan Cave. Seiko zet de zelfontspanner op haar camera aan, 10 seconden met op de achtergrond de heartcave, iets anders dsn de heartsutra. Ik ben benieuwd of ze die nog doorstuurt. We hebben e-mails geruild., ik vraag ook of ze op Facebook zit, maar daar doet ze niet aan. Het was nogal een afdaling die grot en als we weer naar boven geklommen zijn passeren we een voetonsen. Schoenen en sokken uit, broekspijpen opstropen en pootje baden. We vergelijken lachend onze voeten, die van mij zijn ongeveer twee keer zo groot als die van haar. Dan komen we eindelijk bij de tempel in deze plaats die pijnlijke benen betekent volgens Seiko, heel toepasselijk. Ze vertelt over de procedure van het reinigen van de handen. Als je dat gedaan hebt behoor je ook het water vanuit het bakje over de steel, het handvat te laten lopen zegt ze, dan is die ook schoon. Dat wist ik niet. Het is een mooie tempel met een vijver erbij en een pagode. Er staan wat beelden, vsn een Henro uiteraard en ook van een leukegrote schildpad. Dat valt bij Seiko goed in de smaak, het is een lievelingsdier van haar, er staan ook schildpadden op haar stempelboek dat ze laat zien.

Dan zijn we al vlakbij haar minshuku. Ja, ik heb alleen een onsen voor mijn voeten zegt ze, maar jij voor je hele lichaam.... tja. Het is te laat om haar minshuku nog te annuleren en ook naar de onsen te gaan. Ze had het volgens mij graag gedaan. We nemen hartelijk afscheid van elkaar en ik bedank haar voor de mooie dag. Ik heb nog een paar kleine Nederlandse osettai weg te geven, eentje is er voor haar . Voor morgen spreken we niks af, we zien wel of en waar we elkaar weer tegen komen. De onsen ligt een kilometer verder maar eerst ga ik ik nog snel naar een kleine supermarkt om wat eten te halen. Ik heb vanavond geen diner en je moet wat, Dat is er alleen niet zo veel, geen sandwiches in ieder geval. Een klein zakje nscho’s en wat fruit, dat is het. Als ik bij de onsen ben zie ik dat Nii-San me een bericht heeft gestuurd, sterker hij is ook in de onsen en loopt me bij de receptie. Hij heeft een klein flesje whiskey voor me gekocht. Ongelooflijk, zo aardig. Ik vraag of hij hier ook logeert, maar dat is niet het geval. Hij rijdt naar Tokushima, daar woont familie van hem en blijft hij vannacht. Morgen gaat hij terug naar Osaka.

Het Spa hotel is super de luxe en ligt werkelijk prachtig pal aan de grote oceaan. @Ben: jij moet volgens mij deze onsen wel bedoelen, dat kan bijna niet anders. Er is buiten ook een onsen, als je daar vanaf zou springen plons je zo de oceaan in. Verder is er een Italiaans restaurant. Ik krijg een bon voor een gratis aperitiefje, tot 18.00 uur. Dat wordt ik geacht buiten op te drinken. Daar is het al wat frisjes, ik drink het snel,op, het was een soort port, en ik ga naar binnen. Daar bestel ik een pizza bonito met de vis van Kochi, dir heet blijkbaar bonito, grappig. De pizza wordt voor je ogen bereid en in een mooie houtskooloven gebakken. Alle Japanners maken er video-opnamen van, ik weet niet wat de jonge kok daarvan vindt. Het toetje laat ik schieten en ik ga gauw naar de hotellobby. Daar is het 21.00 uur gratis drinken. Ik bestel eerst nog koffie en daarna sake. Hier is er internet, in het bijgebouw met de onsen en het restaurant niet dus ik kan numooi mijn blog bijwerken.

Zaterdag 1 april 2023.

Om 06.00 uur opgestaan want ik wil natuurlijk nog wel even naar de heerlijke onsen. Eerst moet ik me nog scheren, dat is weer de hoogste tijd. In zo’n luxe hotel krijg je die er gratis bijgeleverd. En dan is het tijd voor een warm bad. Het is er nog niet druk dus ik kan zowel binnen als buiten languit in de onsen liggen. Het uitzicht over de grote oceaan is magnifiek. Die ligt hier bijna letterlijk aan je voeten. Ik had nog wat langer willen blijven maar om 07.00 uur staat het ontbijt klaar. Dat is me uitgebreid, het past allemaal amper op de tafel. Tot mijn verbazing zit er ook een speciale schaal fruit bij met in chocoladeletters happy birthday erop. Ik begrijp het niet, dat is pas in mei. Ik zeg iets van omedeto nai desu. Ik ben niet jarig, je hoeft me niet te feliciteren, maar dat is zo’n slecht Japans, daar snappen ze natuurlijk helemaal niets van. Dan gebruik ik Google translate maar en vraag of het geen misverstand is? Nee, het is echt voor mij. . Zou Nii-San wat geregeld hebben. Hij was gisteren hier en ik vertelde hem dat ik de dure onsen heb geboekt vanwege de verjaardag van mijn zus. Heeft hij het niet goed begrepen of toch wel en krijg ik dit ook vanwege de verjaardag van een familielid? Bijzonder, maar daarover gesproken. Ik krijg ook nog een bericht van Nii-San. Hij heeft gisteren niet meer gewandeld maar nog uren naar mijn tanden lopen zoeken. Dat is toch ongelooflijk, dat verzin je niet. Of zouden ze hier ook wat aan 1 april doen. Ik viel bijna van mijn stoel toen ik het las tijdens het ontbijt. En dan bedankt hij me ook nog uitgebreid voorbode mooie dagen. Wie moet wie bedanken denk ik dan. Wat moet ik wel niet zeggen. In Nederland zouden ze je doorsturen als iemand zo iets zou doen. On-voor-stel-baar !!!

Na het ontbijt heb ik nog alle tijd in dit super de luxe hotel. Ik loop vandaag “ slechts” 20 km. en ik kan om drie uur pas inchecken. Het is niet erg dat ik na negenen pas vertrek. Ik geniet op mijn kamer nog even van het prachtige uitzicht over de oceaan. Alle kamers liggen aan een kant van de gang, dus het uitzicht is waarschijnlijk overal gelijk... ik betaal met mijn creditcard anders ben ik wel heel snel door mijn contant geld heen..... Op de rekening staan mijn drie doopnamen, de familienaam zijn ze even vergeten.

Het is opnieuw prachtig weer en meteen warm als je zo laat vertrekt. Toch hou ik mijn dunne jack aan vanwege de wind. Vooral mijn nek mort ik daar goed tegen beschermen. De wandeling gast voorspoedig. De route koopt weer veel via de genummerde provinciale wegen maar af en toe zit er ook een historisch stukje Henro bij. Zwaarder, maar wel zo leuk. Op een van deze onverharde stukken zie ik een kleine hagedis zich uit de voeten maken. Deze dieren laten zich ook weer zien bij temperaturen van 20+. Ik krijg ook weer sinaaasappels aangeboden als osettai en later loop ik anderhalve kilometer over het strand. Net als gisteren, de route is op het eind hetzelfde. Net voor de minshuku zie ik de man uit Saitama weer die de camino wil,lopen. Hij logeert nu in dezelfde minshuku als ik. Hij wacht ook even met doorlopen omdat we pas na drieën terecht kunnen.

Eenmaal daar regelt de jongeman weer de accommodaties voor de komende dagen. Ik doe de was en ga naar de ofuro samen met de man uit Saitama. Er is plaats voor twee, hoewel. om je ge wassen wel, maar de ofuro zelf, eh nee. We gaan er dan ook een voor een in. Allebei tegelijk wordt wel heel knus. De Japanner is eerder weg en dan komt de Nederlander binnen die ik daarvoor al kort gesproken had. De tweede landgenoot die ik ontmoet. Hij is bijna 80 en loopt de Henro liefst voor de zevende keer, de eerste keer zonder zijn vrouw, die is vorig jaar gestorven aan borstkanker, op het strand heeft hij haar naam geschreven en die mee laten voeren door de golven, emotioneel verhaal. Voor het eten beantwoord ok nog een paar mailtjes en droog min was. Die kan ik daarna dan mooi ophalen. Bij het eten liggen deze keer overal naambordjes. Ik had niet meteen in de gaten en loop een stoel te ver door. Onze landgenoot wijst me erop. De man uit Saitama zit ook bij ons aan tafel, samen mrt een oudere Japanner dir voor de 17e keer de Henro loopt. Een nauwelijks te bevatten aantal. Er wordt afwisselend Engels, Japans en ook Nederlands gesproken zeker als de mensen uit Orandaals laatste overblijven. Wij zijn eveneens moe en houden het ook snel voor gezien. Dan kan ik des te eerder aan mijndagafsluiting beginnen die jullie nu weer kunnen lezen. Mooi op tijd klaar, het wordt morgen een lange dag.

Zondag 2 april 2023.

Al voor zes uur opgestaan om alles in te pakken en mee te nemen naar de eetzaal. Dan hoef ik na het ontbijt niet meer terug naar mijn kamer in het andere gebouw en kan ik meteen vertrekken. De Nederlandse man vraagt netjes of hij een opmerking mag maken, maar natuurlijk. Hij zegt dat het ongebruikelijk is om je Henro kleding al aan te hebben bij het ontbijt. Ik doe mijn vest meteen uit. Voor ik vertrek geef ik de jongen die me zo goed geholpen heeft met de reserveringen mijn allerlaatste klompjes. Die moet ik de volgende keer meer meenemen. Hij heeft wel vier minshuks en hotels voor me gereserveerd tot en met aanstaande donderdag. Veel Henro gaan na het ontbijt tegelijk op pad, maar op de straat splitst de groep zich al. Sommigen gaan naar tempel 38, de Nederlander die in tegengestelde richting loopt gaat naar 37 en ik loop samen met Jann, de man uit Saitama (ten noorden van Tokio) naar nummer 39. Hij loopt met twee stokken maar ik ben met een stok toch wat sneller dus ik laat hem snel achter me. Er kunnen vandaag weer een paar varianten gelopen worden en dat gaat me ook nu niet zo goed af. Ik verkeer nog al snel in dromenland en mijn richtingsgevoel kan een stuk beter. Ik moet voortdurend Google Maps en de route raadplegen anders gaat het mis. Na een kilometer of vijf gaat het mis. Ik ben al bijna een kilometer onderweg op de verkeerde route. Die is drie kilometer langer dus het is gunstiger om om te draaien Eenmaal weer op de goede route kan ik eindelijk naar het toilet. Ik moest al een tijdje en wildplassen is in Japan volgens mij behoorlijk not done, ik heb dat nog geen enkele Japanner zien doen. Bij het toilet tref ik Jann weer. Hij heeft natuurlijk meteen in de gaten dat ik fout ben gelopen, ontkennen heeft geen zin. Ik besluit om bij hem te blijven ook al loopt hij wat langzamer. Hij heeft de hele route gedownload en spreekt prima Engels. In het tweede deel van de etappe van vandaag krijgen we weer een keuze Jann heeft de noordelijke variant gedownload. Die is iets langer en wat zwaarder maar het is een prachtige rustige historische route door het bos. Daar is het weer oppassen op de smalle paden maar als er nu iets gebeurt is er tenminste iemand bij me en ik bij hem. De zuidelijke route is wat korter maar loopt alleen maar langs drukkere provinciale wegen, lang niet zo mooi. Jann heeft de stokken ook nodig voor zijn knieën zegt hij. Hij heeft voorheen veel hard gelopen maar dat doet hij vanwege zijn mindere knieën niet meer vertelt hij. Met de hoogteverschillen en de oneffen paden komen die klachten helaas weer terug. In iedere minshuku koelt hij ze zegt hij. Ja, hij is net als ik al een paar weken onderweg, ongeveer op hetzelfde punt begonnen en hij heeft ondertussen dus ook een kleine 400 km. in de benen Toch niet helemaal niks. Het laatste stuk is vlak en verhard en Jann vraagt hoe ik er toch bij ben gekomen om de OHenro te gaan lopen. Ik vertel over mij interesse in Japan en min wandelhobby. Het boek van Yvonne dat ik heb gelezen en de tentoonstelling over pelgrimstochten, jaren geleden in het Catharijneconvent in Utrecht. Jann wil graag de Camino lopen en wil dan ook wat Spaans leren. Nu lopen we samen naar tempel 39 aan het einde van een lange wandeldag. Mijn schouders en rug beginnen behoorlijk zeer te doen. Ik heb 36 km. gelopen vandaag, morgen zijn het er gelukkig 10 minder. Jann wijst me nog de minshuku waar ik verblijf. Hij gaat terug naar zijn ryokan. De minshuku is klein heel anders dan mijn vorige overnachtingsadres en wordt gerund door een oudere gezette man. Er is één andere gast, een Japanse vrouw. Ze spreken allebei geen woord Engels maar met mijn paar woorden Japans kom ik eruit dat de bangohan om 18.00 uur wordt geserveerd, roku ji en de asagohan om 06.30 uur roku ji han. Voor de zekerheid komt hij me om 17.50 uur al roepen. Maar goed ook, want ik lag na de heerlijke ofuro al bijna te pitten. Nu mijn blog weer is bijgewerkt kan ik dat alsnog met een gerust hart gaan doen.

Henro deel twee

Dinsdag 28 maart 2023.

Vandaag begin ik aan de tweede helft van de Henro van dit jaar. Deze keer zonder ontbijt omdat ik vroeg weg moet met de trein. Daarom haal ik op weg naar het station wat bij de Lawsons Ik heb ongeveer 240 officiële kilometers gelopen en daar komen er vandaag weer circa 30 bij, dus dan 270 km.

Op het stationnetje of wat er voor doorgaat het is meer een bushalte met een abri zie ik al meerdere Henro. De trein komt pas over 10 minuten dus ik kan nog snel mijn blog van gisteren afmaken en mijn broodjes opeten. De treinreis duurt een half uur en reist door de natuur langs de grote oceaan. Hier heb ik gisteren gelopen. De kilometers worden nu wat comfortabeler afgelegd. Het eerstvolgende station Awa is prachtig gelegen aan de Grote Oceaan. Ik maak al zeg ik het zelf nog een mooie foto van de opkomende zon. Verder hoef ik niet zo op te letten, alleen wat weg te dromen in dit mooie boemeltreintje. Ik stap op het eindpunt pas uit, na een half uur. Dan loop ik eerst nog naar de vlakbij gelegen tempel nr. 37. Ik zie meteen Marcella die ik twee dagen geleden al ontmoette. Ze praat met een andere Nederlander die nu in Canda woont. Aan de tongval te horen komt hij oorspronkelijk ook uit het zuiden. Inderdaad, Beek en Donk, een kleine 40 kilometer bij mij vandaan schat ik. Hij ziet er sportief uit maar draagt geen Henro kleding. Marcella “moet” de tempel nog bezoeken en Tanaka-San uit Kobe is nergens te bekennen dus ik ga lopen. Het wordt zoals indirect al gezegd een lange dag, nu met bepakking. Er staan heel wat kilometers op het programma. Meteen na de tempel zijn er wegwerkzaamheden. Er staan wat machines op de straat. Auto’s kunnen er absoluut niet langs maar de vriendelijke arbeiders zetten alle machines even stil en gebaren dat ik kan passeren. De eerste kilometers zijn vlak, langs de doorgaande weg en ik heb er goed de pas in. Ik zie al snel een Henri voor me die ik bij een stoplicht inhaal omdat hij moet wachten voor een rood stoplicht. Dan lopen Japanners echt niet door en Nii-San uit Osaka dus ook niet. Hij spreekt heel aardig Engels dus we raken snel aan de praat. We hebben hetzelfde tempo en we lopen goed door. Dat moet ook want ik loop vandaag dan wel 30 km. maar hij liefst 40…. Hij is met de auto uit Osaka gekomen en daarmee rijdt hij naar het beginpunt, dan wandelen en vervolgens met de bus en/of trein terug. Hij loopt steeds een paar dagen en gaat dan weer naar huis. Osaka ligt in het midden van het hoofdeland Honshu, net ten noorden van Shikoku. Hij hoeft dus alleen een dagrugzakje te dragen en dat is een heel groot voordeel. Dat scheelt gigantisch veel. Af en toe sprint hij ineens naar voren en dan maakt hij met zijn mobieltje een korte video-opname van mij. Keep walking zei hij, Henk in volle actie… zelfs op de onverharde op- en aflopende bospaden. Heel leuk, hij stuurt de filmpjes nog door. Net na de middag lopen we langs een klein restaurantje waar ze toriyajki verkopen, kleine gefrituurde balletjes met inktvis erin, gegarneerd met wat mayonaise en ketchup/curry. De specialiteit van Ksaka, daar op het station staan ze er voor in de rij. We gaan weer op pad met dit prachtige weer. Ineens stopt er voor ons een auto en er stapt een meneer uit in Henro-kleding. Hij vraagt of wegvervoer nodig hebben..... we kinnen met hem meerijden. Het aanbod is zeer verleidelijk maar dat doen we toch maar niet. Nii- San en ik willen alles lopen. Achteraf misschien geen goede beslissing. Daarover later meer.

Hij hoeft nog maar 15 tempels dus als ik goed tel is hij begonnen bij tempel 53, die blijkbaar het dichtste bij Honshu/Osaka ligt. @Yvonne: daar in de buurt ben jij ook begonnen of niet? Voel je overigens vrij om me te corrigeren als ik feitelijke onjuistheden vertel over de OHenro. Ik wil hier geen onwaarheden verkondigen en nonsens vertellen. Jij weet er veel meer van dan ik en hebt een prachtig boek over de OHenro geschreven met heel veel interessante informatie. Kortom, doe gerust aan “fact-checking”. Ik kan me nog herinneren dat Elly (Juhrend)dat de vorige keer , 8 jaar geleden ook heeft gedaan. Zij is de “moeder” van de Nederlandse OHenro en heeft de tocht liefst vier keer afgelegd. Nu is ze ook weer in Japan, op Shikoku en heeft me een heel aardig appje gestuurd met foto’s erbij. Wie weet volgt er nog een ontmoeting. Ook Duits-Japanse vrienden appten me. Ik ken hen al heel lang van diverse internationale wandelingen en zij ziijn nu ook in Japan. Of had ik dat al verteld?

Dan maar weer verder over de wandeling. Die loopt nog steeds letterlijk en figuurlijk naar wens….. totdat er iets “vreselijks” gebeurt… ik heb al enige jaren door omstandigheden een brug voor in mijn gebit, in de onderkaak. De laatste maanden gaat die steeds vaker los zitten. Er moet wat anders komen maar dat gebeurt pas na deze vakantie. Als we pal langs de oceaan lopen moet ik op een bepaald moment niezen…. Nii-San loopt rechts naast me, dus dan maar naar links. Ik heb het niet helemaal onder controle want in mijn linkse hand hou ik Kobo Daishi vast. Mijn elleboog is te laat en jullie raden al wat er gebeurt…. Ik proest het uit en met een ferme zwier zwiept mijn brug over de balustrade 10 meter naar beneden op het kiezelstrand. Direct besluit ik om het ding te gaan zoeken. 50 meter verder kan ik met een trap naar beneden. Het is onbegonnen werk tussen de schelpen en de steentjes. Ik hou het na een minuut of 10 wel voor gezien maar dan komt Nii-San ook nog naar beneden. Hij neemt meteen zijn en mijn bagage mee plus twee maal Kobo Daishi…. onze wandelstokken. Dat zou anders onbeheerd achterblijven. Het is een gesjouw zo over die rotsblokken. Wie zou dat nou doen? Ik krijg nog meer sympathie en waardering voor hem dan ik al had. Het is voor mij nog 5 kilometer maar voor hem nog 15. Straks loopt hij in het donker. Dat heeft hij wel vaker gedaan zegt hij. Ik vertel Ni-San ook dat ik nog een paar eerdere bruggen, reserve- exemplaren bij me heb, dan gebruik ik die maar. Hij heeft echter van boven al foto’s gemaakt en nu weer en vergelijkt die met elkaar. Hij helpt flink mee zoeken en wil van geen wijken weten. Helaas heeft Nii-San ook geen geluk en geven we de strijd maar op. Op het strand kieper ik zo’n beetje mijn hele rugzak om want waar heb ik die reserve-exemplaren nou gelaten? Uiteindelijk vind ik die wel…. Het is bijna half vier als we verder gaan. Dit is niet zo goed voor de moraal en mijn schouders en rug begin ik ondertussen toch flink te voelen. Nii- San wil weg van de doorgaande weg waarmee al de hele dag langs lopen. We kunnen een veel rustiger weggetje pakken, wel met een omweg van minstens een kilometer. Ik last me niet kennen en ga mee. Hij heeft me tenslotte zo geholpen. Ik heb heel veel osettai van hem gehad, als dank krijgt hij mijn laatste klompje dat hij vol trots aan zijn mooie Henro rugzak hangt. Die had hij niet op Shikoku maar in Osaka gekocht zei hij. Daar hebben ze een speciale Henrowinkel. Ruim half vijf ben ik eindelijk op de plaats van bestemming….denk ik… We nemen heel vriendschappelijk afscheid, we hebben e-mails geruild en kunnen ook via Facebook contact houden. Ik dacht dus dat ik bij het overnachtingsadres was maar het blijkt een winkel te zijn. Het is nog 100 meter verder in een zijstraatje. De (alweer) heel vriendelijke oudere vrouw van de winkel loopt helemaal mee. Zij ziet ook wel dat het beste er al lang helemaal af is. Ik ben doodop. Eenmaal binnen word ik zoals steeds warm welkom geheten en opnieuw in het Engels. Eerst door een leeftijdgenoot van me naar later door zijn dochter en schoonzoon, Michi en Takasi. Voel je thuis zeggen ze .Er staat al thee klaar en ze wijzen me de weg. Ik kan meteen in de ofuro en als ik daar uitkom staat het eerste eten al klaar. Dan pas komt Marcella binnen, het is dik zes uur, de schemering begint. Zij heeft wellicht een nog zwaardere dag gehad, in ieder geval een langere. Ik beantwoord of diverse sopjes en mailtjes en werk mijn blog weer bij vaste prik. Vanaf nu worden de etappes korter, rond de 20 km. Dagenlang 30 kilometer lopen met bepakking dat trek ik niet. Het is ook weer tijd voor een overnachting in een onsen-hotel vind ik… Nu in mijn futon, bed, kan ik er gelukkig om lachen. Een brug en water passen prima bij elkaar, dat dan weer wel.

Woensdag 29 maart 2023.

De lampen zijn al vroeg aan in de kamers naast mij en ik hoor ook al geluiden even na vijven als ik net naar het toilet ben geweest. Goed geslapen maar niet heel lang omdat ik mijn blog af wou hebben. Daarom is het goed dat het vandaag een kortere etappe is. Als ik vanaf nu nog dagelijks 20 kilometer loop kom ik toch aan een totaal van ruim 500 kilometer deze Henro, alles. Bij elkaar dan zo, n 700 kilometer. Misschien kan ik het dan de volgende keer afronden. Vanochtend maakt Tasski het ontbijt klaar en komt dat op de kamer brengen. Gisteren had zijn vriendin Michi het avondeten verzorgd dus nu is hij aan de beurt. Goede verdeling. Het is hier room service, dat is ook de reden dat ik Marcella niet meer gesproken heb. In het voorbijgaan hadden we elkaar alleen welterusten gewenst en nu wens ik haar voor vandaag een fijne wandeldag. Zij wil weer een kilometer of dertig lopen en heeft er blijkbaar geen moeite mee om laat bij de minshukus te arriveren. Ze schrijft misschien ook geen blog.... Een uur eerder voor half zeven waren er al twee Japanse dames vertrokken, die waren dan waarschijnlijk al zo vroeg wakker. Ze zijn twee turven hoog, maar slank en sportief. Toch vraag ik me af hoe ze dat doen, zit er alleen maar lucht in hun rugzak...

Ik vraag Takshi of hij voor vrijdag het onderkomen wil regelen, weer een onsen, na een aantal dagen. Vol pension wordt wel heel duur dus ik laat het avondeten maar zitten. Dat scheelt bijna de helft. Voor ik vertrek praten we nog wat, onder andere over zijn minshuku, Zijn schoonvader is er ook bij komen staan en ze spreken allebei redelijk Engels maar ik vraag me af of ze het allemaal meekrijgen wat ik vertel.

Klokslag 8 uur vertrek ik en ik word nog uitgezwaaid door die (zacht)aardige Takasi. Al snel zie ik een Henro voor me lopen en ik denk dat het Tanaka-San is. Dat blijkt te kloppen, tijdens een pauze nemen we de overnachtingen door voor de komende dagen. Hij loopt dan steeds ongeveer hetzelfde aantal km als ik maar logeert steeds op een andere plek. Vandaag is er weer een keuzemogelijkheid in de route. Meer landinwaarts, die neemt Tanaka of langs de kust, dat is mijn route.

Bij de Lawson haal ik een sandwich en wat fruit. Het is nog vroeg voor de lunch maar ik heb nauwelijks nog plek waar ik het kwijt kan en Tanaka- San heeft zelf pleisters gehaald. Hij ziet er (ook) moe uit en gaapt voortdurend. Hij heeft ook last van zijn schouders en rug net als ik.. Ja, dat krijg je van landurig een flinke rugzak dragen. Hij doet zijn rechtersok naar beneden en hij blijkt een lelijke blaar op zijn hiel te hebben. Het ziet er helemaal rood uit, wellicht een bloedblaar, heel vervelend. Hij had al niet zo’n hoog tempo en nu al helemaal niet meer. Die arme Tanaka is nauwelijks vooruit te branden, heel vervelend voor hem. En hij wil de hele Henro doen. en ik moet me voortdurend inhouden en/of hij moet moeite doen om mij bij te houden. Het is dan ook niet erg dat er na circa tien kilometer een splitsing komt en ieder zijns weegs gaat.

Het is opnieuw prachtig wandelweer terwijl het zoveel slechter voorspeld was. Ik vervolg mijn weg langs de kust en krijg van een mevrouw die in haar auto vol op de rem trapt een flesje drinken, de volgende osettai, geweldig. Bij een overdekte rustpost aan de oceaan ga ik nog een keer zitten. Er is ook een fietser, maar die heeft oortjes in en zegt niet veel. Om kwart voor twee ben ik bij het pension, gelukkig een iets andere tijd dan gisteren, de afstand was ook 10 km. korter. Het is mooi gelegen en het ziet er ook leuk uit. Er is een café-restaurant bij en het echtpaar dat me ontvangt is zoals steeds het geval is hartstikke vriendelijk. Ik heb zin in een groot glas bier en eet er nog een tosti bij. Daarna doe ik de was, ga badderen, uitrusten en buiten op het terras, lekker in het zonnetje werk ik mijn blog alvast wat bij. Dan ga ik nog een uurtje liggen voor het avondeten, ik had de bestelling ‘s-middags al doorgegeven. Vis en salade mrt frietjes erbij. Een keer wat westers eten. De lieve eigenaren regelen ook nog de volgende reservering voor mij. Die is voor zaterdag 1 april. Dan kan ik mooi in dezelfde minshuku logeren als morgenavond en ik kan daar dus hopelijk spullen achterlaten. Vrijdag logeer ik vlakbij tempel 38, De heenweg naar deze tempel is namelijk hetzelfde als de terugweg. Dat had ik in eerste instantie niet zo in de gaten maar gelukkig nu wel, nog op tijd. De volgorde van de verder zeer gedetailleerde kaarten in de gids is daardoor een beetje gecompliceerder omdat je dus op hetzelfde punt terugkomt. Ik hoef voor dit volpension slechts ¥ 7.000 te betalen, omgerekend een goede € 50. Ik vind het geen geld. Naar mijn idee moest ik dat 8 jaar geleden ook al betalen. Het is niet duurder geworden. Staat de yen echt zo laag? Destijds was ¥ 100 nog bijna € 1, nu iets meer dan 70 cent geloof ik. Het charmante echtpaar verontschuldigt zich nog uitgebreid dat ze geen ontbijt serveren, maar geven me evengoed wel een flesje water en een banaan mee plus wat snoepjes en nieuwe mondkapjes die ze zelf ook steeds op hebben. Het is daarom heel jammer dat er geen andere Henro-San zijn. Dit pension Hirano is een aanrader en staat terecht met een ster in de gids.Voor de weg terug naar mijn kamer, 50 meter verder krijg ik nog een zaklamp meezodat ik nergens struikel. Ik heb mijn onderkomen veilig bereikt.

Alleen verder

Vrijdag 24 maart 2023.

Wat onrustig geslapen in de wetenschap dat ik vanaf vandaag alleen verder wandel. Jiro klopt al voor zevenen op de deur maar ik kom net onder de douche vandaan dus hij moet nog even wachten. Hij had gisteren sandwiches en een rijstbol gekocht omdat hij vandaag geen tijd meer heeft om te ontbijten.Nu vraagt hij echter of ik die op wil eten omdat hij die voor Tokio waar hij die middag arriveert toch niet kan eten. Ik zeg hem dat dat voor mij veel te veel is. Ik ga zo meteen zelf wel ontbijten, ik heb gisteren voor de lunch ook een broodje gekocht en die viskoekjes zijn ook nog lang niet op. Gelukkig hadden we een koelkastje op de kamer anders hadden we het nu al weg kunnen gooien. Daar houdt Jiro absoluut niet van dus neemt hij het uiteindelijk toch zelf mee. Dan staat chauffeur Kota voor de deur en nemen we afscheid. Jiro is niet zichtbaar aangedaan maar ik moet een traantje wegpinken. Ik bedank hem heel hartelijk voor onze gezamenlijke Henro en zwaai hem uit. Het is ongelooflijk en zo bewonderenswaardig dat iemand van zijn leeftijd 10 dagen achter elkaar met bepakking zo’n 170 kilometer kan lopen en als we alle niet officiële Henrokilometers erbij tellen gaat het denk ik richting de 200 km.

Ik moet even de zinnen verzetten en ga ontbijten. Er staat een naambordje op de tafel waar ik kan gaan zitten. Ik mag zelf drinken halen. Vruchtensap en ko-o-hi. Dat katakana kan ik nog net lezen. Dan komt het ontbijt, werkelijk prachtig opgediend in een doos met allerlei vakjes. Het lijkt de jaarlijkse lunch van de Nederland-Japanvereniging wel in het Okurahotel maar dan met een iets ander prijskaartje. Zo, en dan ga ik alleen op stap. Ik zet meteen Google maps aan want het hotel ligt in een park en omdat we gisteren mrt de auto kwamen moet ik nu even kijken hoe ik te voet weer het snelste op de route kom. Als ik het park uit ben weet ik het wel en zet de telefoon snel uit. Ik wil absoluut niet met een leeg mobieltje komen te staan, problemen voorkomen. Het is een prachtige wandeldag vandaag en ik ga nog even naar tempel,34 ook al hebben we dir gisteren samen al bezocht. De vrouw van de no-kyo-sho, het stempelkantoor kijkt me na en ze vraagt zich wellicht af waarom ik niet naar binnen ga. In een mengelmoesje van een klein beetje Japans en wat Engels probeer ik haar duidelijk te maken dat ik de stempel gisteren al heb gehaald. Ze lijkt het te begrijpen. Verder naar tempel 35 passeer ik een vrouw die wat in een kraampje legt. Het blijken tomaten te zijn. Even later rijdt ze met haar busje voorbij, ze stopt en Ik krijg er een paar in mijn handen geduwd. Ze was blij dst ze de moed had om me in het Engels aan te spreken en ze vrssgt of ik haar kan verstaan. Als ik bevestigend antwoord stelt haar dat gerust. We spreken af via Facebook nog contact te houden. Dat was een van de weinige ontmoetingen vandaag. Onderweg nog wel een paar Henro gezien die in tegengestelde richting liepen. Ik rust nog een keer uit op een bankje, drink wat en kijk even op de NOS- app. Daar zie ik dat onze vorige burgemeester naar Maastricht verkast. Dat is nog wel even iets anders dan het “ Land van Kuuk” Zij zijn ook wandelliefhebbers, heb ik vernomen. Zijn vrouw is zelfs vrijwilligster bij het onderhouden van het streekpad door onze gemeente. Dat zal nu misschien wel afgelopen zijn

Om half een bereik ik de tempel en zelfs daar was het behoorlijk rustg. Een paar Japanners die me vragen een foto van hen te maken. Ik maak er een flinke pauze van. Alles opeten voor ik het weg kan gooien en ik haar liefst twee flesjes drank uit de automaat. Het is dorstig weer en het was weer een klauterpartij naar de top van deze heuvel.Ik daal af en ga op zoek naar mijn logeeradres voor vanavond. Dat heeft Jiro voor vandaag en ook voor morgen nog geregeld. Ik wil die vanaf nu direct langs de route hebben liggen en/of bij een herkenningspunt zoals vandaag de Family Mart, de 24/7;supermarkt. Het is het budgethotel in Tosa waar ik voor drieën al arriveer. Te vroeg want ik kan pas vanaf drie uur inchecken. Daarom ga ik nog wat eten en drinken bij de bakker naast het hotel. Als ik daarna wil inchecken weet ik niet welke verdieping ik moet hebben. Het is een gebouw van 6 verdiepingen en de ingang beneden is dicht. Ik kan alleen de lift pakken daar zie ik bij de 5e en 6e verdieping de naam van het hotel staan. Daar aangekomen zie ik veel kamers maar geen receptie. Ik bel dan maar, er zit niks anders op. Uiteindelijk blijkt het op de 2e verdieping te zijn aan de andere kant van het gebouw. De second floor zegt de receptioniste in haar wat gebroken Engels, maar ja ik weet niet wat de tweede verdieping in het Japans is..... Uiteindelijk krijg ik een kamer op de 4e verdieping. Het hele gebouw is dus van het hotel. Eenmaal op de kamer laat ik meteen het bad vollopen. Ik plaats opnieuw wat op Facebook, app het nodige en werk mijn blog bij. In dit budgethotel iwordt geen diner geserveerd maar ik heb al zoveel grgeten dat het wel een keer zonder kan. Ik heb nog wat te knabbelen en in de buurt zit alleen een McDonald. Daar ga ik sowieso niet naar toe. Vandaag dus evenmin alcohol gedronken en dat is ook veel beter voor de nachtrust zegt men.

Zaterdag 25 maart 2023.

Op de haast gebruikelijke tijd van 07.00 uur aan het ontbijt. Dat serveren ze wel. Aan een andere tafel tegrnover me zit een oudere bescheiden Japanner, dat is bijna een pleonasm of hoe het dat? Hij vraagt me vriendelijk waar ik vandaan kom en of ik ook Henro ben. Hij ontbijt rustig en heeft alle tijd, hij heeft namelijk geen nieuwe slaapplek voor vanavond en moet dus min of meer gedwongen daar blijven. Zelfs komt hij uit Chiba ten Oosten van Tokio, waar ook de internationale luchthaven Narita ligt. Dus hij woont ook niet naast de deur hier. Ik opper dat hij dan misschien zonder bepakking kan gaan lopen en vanavond met de bus terug kan komen. Dat heb ik ook al twee keer gedaan, maar dan met de trein, dat is wat eenvoudiger als je de taal niet spreekt. Bij alle stations ook de allerkleinste staat de naam in ons westerse schrift. Overigens ook in het hiragana en dat kan ik gelukkig eveneens lezen. Later op mijn kamer denk ik er ineens aan om hem voor te stellen vanavond mijn kamer te delen als hij dat wil. Henro behoren elkaar te helpen. Als ik weer beneden ben om te vertrekken is hij jammer genioeg weg, kans verkeken. Ik vind het ontzettend halen voor hem, hij heeft tot en met zaterdag 1 april tijd om nog wat in te halen.

Voor ik defenitief vertrek ga ik nog wat broodjes halen bij de bakker voor de lunch. Gisteren was het kleine zoete gebalkje me daar ook goed bevallen. Het is er zo vroeg in de ochtend al een komen en gaan van klanten. De jonge kassieres hebben het er maar druk mee. Het is vandaag zwaar bewolkt en er wordt regen voorspeld. Ik heb mijn regenjas al aan, maar mijn cape nog niet. Het begint eventjes lichtjes te miezeren, een “muggenpis” , vrij naar mijn moeder, Zij zou dit prachtig hebben gevonden. Mijn vader overigens ook. Verder blijft het de hele dag droog, mooi. Als ik het stadje uitloop loopt de route rechtsaf omhoog over een nationaal historisch erfgoed, de Shoryuji trail. Niet toevallig ook de naam van de volgende tempel. Er is niets te veel mee gezegd, het is werkelijk een prachtige route. Bovenop de heuvel, toch weer ruim 200 meter hoog geniet Ik op een bankje nog maar weer eens van het uitzicht over de grote oceaan. Ik loopt er wel niet meer steeds helemaal langs, maar hij/zij is wel voortdurend in beeld. De nieuwsberichten lees ik ook nog even en ik zie dat Nederland kansloos heeft verloren van Frankrijk. Jasperke heeft dus vier keer moeten vissen. Mooi dat hij terug is, maar hij zal zich zijn rentree anders hebben voorgestelld zeg je dan. Gelukkig krijgt hij bij NEC gemiddeld minder doelpunten tegen.

Als ik afdaal glij ik een paar keer half onderuit. De stenen, de stukken rots waar het pad gedeeltelijk ook uit bestast zijn werkelijk spekglad. Decennial geleden ging ik daar soepeler mee om maar nu heb ik het er niet meer zo op. Wie zal me hier vinden als ik een been breek.... Jiro is ondertussen ver weg. Laat de gipsvluchten maar vertrekken vanaf wintersportgebieden, sneeuw ligt hier niet (meer?). Eenmaal heelhuids beneden is het nog een klein stukje naar de tempel, dat is vlak en verhard. Na de toegangspoort moeten er wel nog 150;trident beklommen worden bij deze tempel 36, niet ongebruikelijk. Bovenaan koop ik eerst wat wierookstokjes. Het zijn hele dikke. Ik weet niet of je die ook per drie op moet steken? De prijs is me evenmin helemaal duidelijk. Er staat een bedrag van ¥ 20 en van ¥ 30, voor twee stokjes? Ik neem er zes en stop ¥ 120 in de pot. Heb ik nu ¥ 60 gestolen of ¥ 30 teveel betaald, of nog iets anders?

Bij de hoofdhal zingt een groep oudere Henro onder leiding van een monnik toegewijd ide hartsutra. Stiekem neem ik van achteren een foto en ik ben niet de enige. Ze staan er onherkenbaar op. Mijn wens is deze keer voor de onfortuinlijke Japanse mede Henro van vanmorgen. Voor jullie volgers heb ik dat eerder al gedaan. Bij de nokyocho mag ik zelf de laatste stempel zetten, een primeur. Ik weet niet waarom dat is. Het lukt me om de stempel mooi rond en volledig linksboven op de betreffende bladzijde te zetten. Buitenlandse de poort op een bankje een ik mijn vanochtend gekochte broodjes op. Dan is het nog een klein stukje naar het luxueuze onderkomen van vandaag. Een drie-sterrenhotel met onsen. Dst heeft Jiro nog geregeld, hij sloeg bijna achterover van de prijs en dacht dat ze een vergissing maakten. Ik ben bang van niet en Ik kan morgenochtend mijn portemonnee trekken. Daar zit voorlopig nog genoeg in.... De keurige receptionist wijst me de weg in het grote hotel en loopt zelfs helemaal mee tot aan de kamer. Ik heb hem ook gevraagd of hij de reservering voor de komende dagen wil regelen. Hij belooft er achteraan te gaan. Dan is het tijd voor de was en natuurlijk de onsen. Er staan vijf wasmachines en er is er geen enkele in gebruik. Ik scheid weer de witte en de bonte was en stop ze in twee verschillende merken wasmachines. Het zijn volgens mij allemaal andere, maar er staan overal (vanzelfsprekend) alleen Japanse tekens op. Ik maak maar wat selecties, dus wat knoppen in en hoop de machines aan de praat te krijgen. De witte was duurt een uur en de bonte twee en een half uur. Ja, sokken, ondergoed en t-shirts, dat zal het zijn. De onsen is/zijn heerlijk. Enkelvoud of meervoud? Daarna ga ik de was drogen. Als ik terug ben op de kamer belt de receptionist of hij even mag komen want het schiet nog niet op met de reserveringen. Hij, nou ja beter gezegd ik, vang al een paar keer bot. Hij is heel behulpzaam en kijkt op zijn mobieltje voor alternatieven. Die zijn er wel maar die heb ik liever niet want dir staan niet in de routegids en zijn moeilijker te vinden. Uiteindelijk lukt het. Ik vraagt hem ook meteen of hij voor dinsdag voor mij iets wil reserveren. Dan loop ik in wat heuvelachtig gebied waar blijkbaar niet zo veel zit. De eerste optie izit over drie dagen al vol.De tweede optie is gelukkig raak maar die is wel 5 kilometer verder. Dst worden een paar lange zware dagen. Niettemin hrs ik tot en met dinsdag onderdak. Het is hartstikke druk en dus zakje om op tijd te boeken. Voordat ik ga eten in het restaurant tegrnover de receptie bedank ik de jongeman toevallig in het bijzijn vsn zijn bass nogmaals heel hartelijk. Tegen zijn meerdere zeg ik dat hij trots mag zijn op zo’n medewerker. Hij antwoordt geval dst hij hem goed heeft opgeleid. De receptionist neemt het compliment verlegen in ontvangst en zijn al even jonge collegs receptioniste hoort en ziet het llachend aan. Opgelucht haal ik mijn was uit de droger en ga naar het restaurant. Daar wordt ik bediend door ik denk een Indiase of Nepalese vrouw. Wellicht de enige die goed Engels spreekt. Bij de receptionist ging het ook al af een toe met vertsslprogramma’s, waar internet al niet goed voor is. Ik krijg snel al het menu in het Japans op voorgeschoteld, 10 gerechten in een stuk of 5 gangen, maar wat er nou staat. Van sashimi tot hot pot dus met veel ertussen en vers fruit toe, het is allemaal even lekker. Ik bestel er natuurlijk sake bij, Jiro zou het kunnen waarderen. De sake en ook de koffie daarna laat ik bij de recepttie op mijn rekening bijschrijven. De jongen is nog steeds aan het werk. Terug op de kamer vouw ik mijn was op en schrijf mijn blog. Die is nu om kwart voor tien weer bijgewerkt. Bedtijd want ik wil morgen op tijd opstaan om nog voor het ontbijt naar de onsen te kunnen gaan.

Zondag 26 maart 2023.

Het is gelukt met de onsen al was het een korte versie. De baden zagen er wat anders uit dan gisteren. Wat bleek, ze hadden de onsen voor de mannen en de vrouwen omgewisseld voor de broodnodige variatie.

De roze gordijnen hingen nu links en de blauwe rechts. Als ik naar het ontbijt ga zie ik bij de receptie weer dezelfde jongen en hetzelfde meisje zitten als gisterenavond. Wat een diensten draaien ze wel niet. Mijn mondmasker heb ik gelukkig bij me maar het ontbijt is gedeeltelijk een buffet en ik zie de Japanse gasten ineens allemaal met plastic handschoenen rondlopen. Die had ik even gemist. De lepel voor de rijst en de misosoep blijft nu volledig schoon… hoop ik. Ze denken echt overal aan. Het ontbijt dat wordt opgediend ziet er weer perfect uit. Diverse kleine schaaltjes. allemaal verschillende in een soort houten letterbak. Het is een kunst op zich en een lust voor het oog en uiteindelijk voor de maag. Tegenover mij zit een man met zijn jonge dochter en ze wisselen geen woord. Ik vind het maar sneu voor het meisje, maar misschien sla ik de plank helemaal mis. Een tafel verder zit een jonge vrouw die verdacht veel lijkt op Miho Takagi, de Olympisch- en wereldkampioene die ik net voor vertrek nog in Thialf in actie zag. Ik ben een groot fan van haar en ook van Nao Kodaira die inmiddels gestopt is. De jonge vrouw checkt net voor mij uit en blijkt ook Henro te zijn. Dan zal ze wel niet schaatsen….

Ik loop nog even de winkel in van het hotel. Ze verkopen allerlei Henro artikelen maar de leuke poppetjes met de hoed en het hesje helaas niet. Wat jammer nou. Ik vertrek veel te laat terwijl ik een lange dag voor de boeg heb. Binnen een kilometer passeer ik tempel 36 die ik gisteren al bezocht heb. Niet begrijpend kijkt een Japanse Henro die er netvandaan komt me aan. Ik roep iets van yesterday, wat is dat ook alweer in het Japans? Het is zwaar bewolkt maar vooralsnog droog. Even later haal ik een vrouw in en we raken aan de praat. Eerst natuurlijk in het Engels maar Sabine is een Oosterbuur dus we schakelen over op het Duits. Ze woont helemaal in Beieren in het diepe zuiden maar ze heeft helemaal niet dat dialect. Oorspronkelijk komt ze uit Rheinland Pfalz vertelt ze, vandaar. Zij blijkt de Japanner te kennen die ik vanmorgen al zag. Sterker, ze logeerden in dezelfde ryokan en hebben daar flink aan de sake gezeten vertelde ze. Een paar kilometer verder ontmoeten we bij een toilet nog een westerse Henro, Marcella, de eerste landgenote die ik hier ontmoet. Sabine had het al aangekondigd toen we op haar afliepen. Die kenden elkaar al. Met zijn vieren maken we met diverse telefoons selfies die volgens mij niet allemaal even goed gelukt zijn. Het is nog steeds droog al is het zwaarbewolkt. Toen ik opstond viel het er nog met bakken uit en dat gebeurt tijdens de geïmproviseerde lunchpauze weer. Marcella en Sabine delen van alles uit, dat wil ik op mijn beurt ook doen maar ze hebben zelf meer dan voldoende te eten. We moeten nu echt de regenkleding, in mijn geval de dure HEMA cape aan gaan trekken. Marcella en Sabine praten al aardig Japans met Tanaka, zo heet hij. Sabine is 33 jaar geleden au pair geweest in Tokio en Marcella heeft een flinke cursus gevolgd aan de Universiteit van Leiden. Dat was lang de enige Universiteit in Nederland waar je Japans kon studeren maar tegenwoordig kan dat ook in Maastricht als ik me niet vergis. Marcella baalt zelfs van al dat Engels, ze wil het liefste alleen maar Japans spreken. Dan ben ik. A twee zinnen.uitgepraat…. Ik wil er voor de volgende keer weer meer aan doen want het is helemaal niks. Het beetje wat er was is volledig ingekakt. Maar ja voornemens en de uitvoering… En die aardige Tanaka doet toch zo zijn best om wat Engels te spreken maar ik ben in zijn land. Nadat we e-mails hebben geruild gaan we na de lunchpauze ieder apart op weg. Er is wel wat verschil in tempo en ik moet nog een stuk verder dan zij. Die logeren in het noorden van Susaki en ik in het zuiden. Ik probeer er zo goed mogelijk de pas in te zetten want het wordt weer een latertje. Gelukkig houdt het op met regenen en kan ik mijn cape op het einde nog uitdoen. Net voor de minshuku is een Lawson. Daar koop ik de laatste broodjes die er nog lagen en een blikje bier erbij. Ik ben te moe om straks na het badderen in de ofuro nog ergens te gaan eten. Om vijf uur ben ik ibij mijn overnachtingsadres. Het staat goed aangegeven in hiragana dus ik kan het gemakkelijk vinden. De eigenaar vraagt of ik tired ben, inderdaad. Dat is bepaald niet het enige Engelse woord dat hij kent. Net als Jiro heeft hij in de VS gestudeerd, alweer gemakkelijk voor mij. Hij wijst me de kamer, brengt thee en vraagt of ik mijn gegevens nog even op wil schrijven. Als ik mijn broodjes en het blikje bier op heb breng ik dat naar beneden. Hij is zelf ook niet vies van het gerstenat en heeft net een halve liter fles opengemaakt. Hij biedt aan er eentje mee te drinken en we praten honderduit. Hij weet ontzettend veel over Nederland, ongelooflijk. Laatst had hij wat van Leiden gezien op de NHK, hij heeft het over de Caraïbische eilanden en weet zelfs dat het noorden van Sint Maarten Frans is en dat ze daar een heel spannend vliegveld hebben. Klopt allemaal. Hij wil ook nog weten wat de letters VOC precies betekenen…. Een paar flessen bier later houden we het voor gezien, hij moet morgenochtend voor het ontbijt zorgen en staat waarschijnlijk eerder op dan ik. Wel zal hij eerder slapen want ik dwing mezelf om nog aan mijn blog te werken.

Maandag 27 maart.

Als ik de gordijnen open doe zie ik dat het weer heel anders uitziet dan gisteren. Het ziet er mooi veelbelovend uit. Buienradar bevestigt dat zie ik op mijn telefoon. Voor wat het waard is. Hoe kunnen. ze nou van iedere plek op de wereld zo gedetailleerd van uur tot uur het weer voorspellen? Bij het ontbijt zitten ook een paar Japanse arbeiders, die verblijven hier een paar weken vertelde eigenaar Yutaka. Om half acht ga ik met mijn kleine dagrugzakje op pad. Heerlijk om dat weer en dag te kunnen. Het is dik 30 kilometer tot tempel 37, de langste etappe tot nu toe. Ik moet om half vijf bij het daar vlakbij gelegen station zijn voor de terugreis met de trein.

Ik denk voldoende tijd te hebben en wandel in het begin goed door. Na een kilometer of zes duikt de eerste heuvel echter al op en dat drukt het tempo flink. Het pad is (natuurlijk) onverhard en steil, het is een prachtige route. Even later is er een keuze. Je hebt twee mogelijkheden om naar een pas te lopen op een paar honderd meter hoogte. Ik kies voor de wat langere, maar wel gemakkelijkere route. Bij de moeilijkere moet er meer en hoger geklommen worden en er zit een trap in van meer dan 400 treden. De eenvoudigere komt door een paar straten met veel kersenbomen. Sakura dus en daar is het nu de tijd voor. De bloesem staat in bloei en kan nog groter worden. Dit wordt op tv bij het weerpraatje van dag tot dag bijgehouden. Alleen het laatste stuk van de simpelere variant gaat het stevig omhoog. Net daarvoor is nog een overdekte rustplaats voor de Henro en daar zie ik Tanaka weer, die vriendelijke en guitige Japanner uit Kobe in het midden van Honshu. Hij is vanmorgen al om zes uur vertrokken zei hij. Oeps, heel vroeg. Hoe zit het dan met ontbijten, asagohan vraag ik hem. Dat doet hij blijkbaar nooit, alleen maar avondeten, bangohan. Op de klim los ik hem even. Hij heeft wel zijn hele bagage bij zich, het is logisch dat hij dan wat achterblijft. Later zie ik hem weer bij een volgende overdekte rustplaats als ik mijn vanmorgen verkochte linch opeet. Rijst met wat garnering en daarna nog wat cashewnoten. Die biedt ik Tanaka ook aan, osettai (giften voor de pelgrims) vertel ik hem en diemag je niet weigeren. We lopen het laatste stukje samen op en Tanaka vertelt nog wat over zijn familie en over de Henro natuurlijk. Graag wil hij de route afmaken in 50 dagen. Daarna wil hij ook nog naar Koyasan waar Kobo Daishi voor eeuwig ligt te slapen in zijn mausoleum. Tanaka loopt vandaag niet helemaal door tot de tempel omdat hij vijf kilometer daarvoor al een minshuku heeft geboekt. We nemen met een high five afscheid en beloven elkaar morgen weer te zien. Ik moet nog een uur tot de tempel, het is nu allemaal vlakke weg, dat loopt goed door. Eenmaal daar is het een drukte van belang. Ik zie veel Aziaten, maar weinig Henro kleding en ook weinig mondkapjes. Dan zijn het volgens mij geen Japanners want die dragen dat nagenoeg allemaal. Ik heb nog een half uur de tijd om alles te zien en “af te handelen”. Dat jukt prima, al staat er bij de nokyocho buiten een bordje met het verzoek om even te wachten. De mevrouw in het kantoor is nog bezig met wat anders maar dan wenkt ze me dat ik binnen mag komen. Ik kijk goed hoe ze met de kroontjespen weer een mooie bladzijde toevoegt aan mijn stempelboek. De drie, meestal rode stempels die steeds worden geplaatst staan hier op een groot stempelblok. Wel zo efficiënt. Om half vijf neem ik de trein terug, daar zitten nog een paar westerlingen in, een ouder stel, dat ik ook al bij de tempel zag. Zij dragen keurig de mondkapjes maar geen Henro kleding en attributen en zijn dat dan waarschijnlijk ook niet. Eenmaal terug bij Yukata ga ik na het drinken van de groene thee snel naar de ofuro. Ik was me grondig en spoel me af zoals dat hoort. Als ik de op te rollen afdekplaat in het water warm te houden eraf haal zie ik dat er wat papiersnippers in drijven. Volgens mij is er een tissue verweekt. Verder is het water schoon. Ik sta natuurlijk al in mijn nakie en ben nog nat van de douche dus ik besluit toch maar on er in te gaan. Daarna vertel ik het wel meteen Yukata, hij bedankt me voor de mededeling en last snel het bad opnieuw vollopen. Er is net nog een Schotse vrouw, Henro binnen gekomen. Zij heeft dan in ieder geval een schone ofuro. Verder blijkt er nog een Franstalige Zwitser uit Lausanne te logeren en de vriendelijke Japanner die een paar dagen geleden in Tosa “vast” zat. Hij had de dag toch nuttig kunnen besteden vertelde hij, fijn.Ik wil nog ramen gaan eten bij een van de restaurants aan de doorgaande weg, maar Yutaka zegt dat dir allebei dicht zijn. Dan maar naar de Lawson voor een paar broodjes net als gisteren, maar Yukata heeft de halve liters alweer op tafel gezet en zegt dat er nog wel wat eten over is dat zijn vrouw komt brengen. Ik reken meteen alles af omdat ik morgen vroeg weg moet, ik heb dan geen ontbijt. Dat brengt hij keurig in mindering maar het avondeten van nu en al het bier telt hij er niet bij. Blijkbaar heb ik een bevoorrechte positie…ongelooflijk. Wat een gastvrijheid. En dan regt hij ook nog de reserveringen. Ik maak gebruik van zijn Engels en heb nu tot en met vrijdag alles vastgelegd. Dan hoef ik even geen vertaalsite meer te raadplegen.De Japanner en de Zwitser komen ook nog even binnen en zien mij daar aan het avondeten en het bier. Zij zullen ook wel denken, avondeten wordt er toch niet verstrekt en bier al helemaal niet… en dan nog in zulke hoeveelheden… Ze wensen ons daarom maar vast goede nacht. Bonsoir zegt Yutaka, merci, mais non, met een bonne nuit wordt hij gecorrigeerd.

((Voorlopig?) laatste dagen OHenro met Jiro -San.

Dinsdag 21 maart 2023.

Goed geslapen ondanks de gebruikelijke onderbrekingen. Voor het ontbijt ga ik nog nel snel in bad, naar de ofuro dus. Het water is op de vroege ochtend echter nog niet zo warm, ook niet koud, maar toch niet zo’n succes. Daarom maar snel nAr het ontbijt. Er zitten nog twee andere Henro aan tafel, Japanners en die hebben net eten veel sneller op. Dar is gebruikelijk, die zijn iets handiger met de hashi, dus de stokjes, dan ik. Op tv komt het weerbericht en dat voorspeld weinig goeds. Ik zie veel wolken en regendruppels met een paraplu erbij. De dienster heeft het zelfs over onweer zegt Jiro. Daar word ik helemaal niet vrolijk van. Jiro maakt zich geen zorgen, de langste vangt in dit geval ook letterlijk de klappen op.... wij gaan vol gored moed Geronimo op pad. Om half acht al, zo vroeg zijn we nog niet vertrokken. Dat is ook nodig want het is weer een lange etappe van goed 20 kilometer met liefst 3 tempels opnhdt programma, 28; 29 en 30. Omdat we vanavond in dezelfde ryokan terugkeren hoeven we niet veel mee te nemen, maar voorsl wel regenkleding. De eerste en achteraf ook mooiste tempel vandaag bereiken we droog Er zijn weer veel Henro, het parkeerterrein is goed bezet, onderweg komen we niet zo veel pelgrims tegen. Die hadden het vandaag beter bekeken met de auto of de bus, want eenmaal buiten de poort voelen er al snel de eerste druppels. Hetzelfde stranien als een paar dagen geleden. Die druppels gaan snel over in een flinke bui die verder zo ongeveer de hele dag aanhoudt. Tijd voor de regencape. Jiro is nog eel zo wakker om me attent te maken op een bakkerij met heel veel lekkers in de etalage. Het is een klein zaakje maar het is er hartstikke druk, klanten lopen af en aan, dan moet het goed zijn. We kopen wat hartigs en wat zoets en ik het afrekenen krijgen we ook nog een zakje met wat lekkere dingen mee, osettai.we nemen ons voor dat bij de volgrnde tempel op te eten waar we iets na de middag arriveren. Ook hier zijn weer veel Henro, ook wat buitenlandse. Drie ervan spelen bij de twee hallen, de hoofdhal en die van Kukai blokfluit. Daar let ik meer op dan dat ik me op de sutra’s.concentreer. Heel mooi. Bij de nokioocho, het stempelkantoortje zie ik ineens de rode blaadjes van de tempel die nu vervsneben zijn door de niet zo mooie witte. Ik schreef er eerder over en ik begrijp nu waarom. Die kosten ineens ¥ 100.Helemaal niks daar niet van, dat is ongeveer € 0.70. Graag wil ik diie kopen. De eerdere tempels waren ze me niet opgevallen, waarschijnlijk omdat mijn bril steeds beslagen was omdat ik die vervelende mondkapjes.binnen op heb. Dan is het tijd voor de lunch en zowaar is het. bijna opgehouden met regenen dus we kunnen buiten eten. Andere opties zijn er overigens niet. We hebben er zowaar ook nog een drankje bij want net voor deze tempel komen we door een straat en horen en zien ineens een vrouw achter ons aan komen die ons een blikje drinken in de handen duwt. Het lijkt de Vierdaagse wel, maar dan veel ingetogener en bescheiden. Ze buigt en wenst ons veel succes. Het is allemaal zo respectvol en zo lief, ontroerend. Dat maakt de dag helemaal goed, hoe hard het ook regent.

Na de lunch op naar de laatste tempel, Jiro heeft helaas jaar eenkorte cape wat ook nog over zijn rugzakje heen moet. Hij moet tot op zijn huid nat zijn en dat zegt hij later ook. Ik heb zeer met hem te doen. Hij geeft geen kik. De laatste tempel “handelen” we in snel tempo af. De kaarsjes en de wierookstokjes laat ik steeds branden maar de sutra’s schieten er nagenorg bij in. Jiro geeft daar allemaal niks om en dan kunnen we snel het laatste stukje naar het station lopen. Jiro wil zich nog snel omkleden, maar daar is helaas voor hem geen tijd voor want de trein komt over een paar minuten. We moeten zowaar ook nog een keer overstappen, er zijn diverse commerciele lijnen naast de Japan Railways die volgens Jiro ook geprivatiseerd zijn. We hebben een goede aansluiting. De jonge machinist, tevens conducteur en kassier, ja, ja hij vertelt me in keurig Engels dat we de vierde halter uit moeten stappen. Bij het deride station komt hij uit zijn stoel en zegt dag we bij de volgende stop er uit moeten. Allemaal niet nodig,maar niettemin ontzettend aardig en behulpzaam. Hij ging misschien af op mijn grijze haren en niet Japanse afkomst... de weg naar de ryokan is minder dan een kilometer denk ik.... omdat we een omweg moeten maken zij het er anderhalf. Om kwart voor vijf komen we doorweekt binnen. Een medewerkster komt aangerend met een onduidelijk apparaat met aan de zijkanten twee omhoog stekende pasltjes. Het blijkt een schoenenfohn te zijn. Ik heb het nog nooit gezien, maar het is ook al weer zo aardig en attent.

Wij gaan snel naar onze kamer, trekken de natte kleren uit. Yucata, kamerjas aan en naar de nu wel warme ofuro. Wat is dat toch heerlijk na deze wandeldsg. Daarna wassen en drogen we onze spullen. De machines draaien en wij gaan eten. Het is weer een uitgrbreide maaltijd, naast diverse groenten veel vid, Rauschenberg en gebakken, maar ook pate en gepaneerde stukjes kip. Jiro bestelt er hot shot bij. Een warm drankje dus, in meerdere opzichten, 35%. Zijn eten gaat ook van ons niet op naar de drank des te beter. Mijn kleine borrelglaasje zit steeds nog half vol als hij L aan de volgende toe is en bij wil schenken. Na het eten halen we onze schone droge kleren op en gaan naar onze kamers. Oyasumi nasai, welterusten. Jiro wil nog een keer naar de ofuro en ik schrijf mijn blog.

Woensdag 22 maart 2023.

Gisterenavomd nog laat doorgeschreven, ik wou het af hebben. Daardoor een iets kortere nacht gehad. Om half zeven is het weer ontbijten, dat is zo ongeveer de vaste tijd. We moeten om half acht wel weg zijn, want iets over acht gast de trein die ons naar het beginpunt brengt. En het is nog een eindje lopen naar het station. Voor we gaan lopen eerst nog naar het toilet dan hoeven we dat voorlopig niet meer.Het is al bijna Negev uur als we aan de wandel zijn. Rijkelijk laat, maar ik denk dat we het wel kunnen hebben.... “het zal je nog in de ogen druppen” zou mijn moeder zeggen en zo geschiede vandaag. We volgen de kaart maar ook google maps omdat we niet altijd tekens zien. Zeker bij brede wegen waar je de overkant niet goed kunt zien is het flink opletten.

Allebei de tempels die we vandaag bezoeken liggen op een heuvel. Bij tempel 31 loopt er een tunnel onderdoor. En. daar gaat het mis. We moeten de tunnel niet door, maar omdat de weg hoog ligt kunnen we alleen de andere kant op en geen zijwegen in lopen. We ramen steeds verder weg van de tempel, uiteindelijk kunnen we bij een kruising de weg oversteken en aan de andere kant een trap afdalen zodat we op wat kleine weggetjes komen die uiteindelijk naar de heuvel lopen waar na we aan de beklimming kunnen beginnen. Jiro en ik moeten ondertussen weer nodig plassen. Er is geen toilet in de buurt en de tempel halen we niet. Jiro iinformeert nog bij een kinderdagverblijf maar die laten ons niet binnen, dus dan maar wildplassen. Jiro vindt het vreselijk, dat is echt een “doodzonde” in Japan.

Tegen de middag bereiken we pas de tempel. Ik word al meteen in het Engels aangesproken door een groep Japanners. Ze zien natuurlijk meteen dat ik een gajin, een buitenlander ben. Ze vragen van alles, waar ik vandaan kom, hoe ik de Henro ken en daarna verder over Nederland, We gaan met zijn allen op de foto voor de mooie pagode met 5 verdiepingen (stupa’s ?) en ruilen emails om de foto’s door te sturen. Daarna week ik het “standaard programma” terwijl Jiro ondertussen al op een bankje zit uit te rusten. Het was toch weer een klimmetje naar de top. Ik Kim er bij zitten en naast ons zit een oudere vrouw uit Tokyo. Zij spreekt ook behoorlijk Engels al vindt ze zelf van niet. Ze is en paar keer in Nederland geweest en blijkt een liefhebster van schilderkunst te zijn. Ze houdt erg van Vermeer en van Van Gogh. Ik vertel haar dat er nu een grote tentoonstelling is van Vermeer in Amsterdam. Die had ze grasg willten zien maar de vliegreis vindt ze wel heel lang duren. We nemen afscheid en wij dalen snel af. Het zijn heel leuke ontmoetingen maar we lopen al gigantisch uit de tijd. Daarom snel door naar de volgende tempel, nummer 32, dik 6 kilometer verderop. Die ligt ook op een heuvel dus dat is opnieuw klimmen geblazen. Het is nog steeds zoning en we hebben het behoorlijk warm gekregen. Daarom besluiten we om de bagage onderaan de heuvel te laten staan. De waardevolle spullen nemen we uiteraard wel mee. Ik heb ook een klein opvouwbaar rugzakje bij me, daar past het allemaal mooi in. En dan maar afwachten of ik nog drie weken in dezelfde kleren moet rondlopen..... Net als we aanstalten maken om te vertrekken komt een jonge Japanse Henro ons enthousiast zwaaiend al tegemoet. Ik had haar bij de vorige tempel ook al gezien maar ja, toen had ik al andere gesprekken, ze komt uit Osaka, van de Shoes voor de ouderen onder ons en worktop daar op de universiteit. Ze spreekt heel goed Engels, het is volgens mij een slimme dame. Zij loopt verder en wij ook, de heuvel op. We zijn amper aan de klim beginnen of we komen een stel tegen dat ons ook in het Engels aanspreekt. Ze wonen hier om de hoek maar ze hebben een wereldreis gemaakt van heb ik jou daar. Meer dan twee jaar hebben ze met de motor over de aardbol gereden en ze hebben daarbij tienduizenden kilometers afgelegd. Ook hebben ze Nederland bezocht en hebben er ook vrienden aan over gehouden. Heel bijzonder allemaal. Ik krijg ¥ 500 als osettai mee en dan gaan wij naar de top. Op het terrein hebben we een prachtig uitzicht over de Grote Oceaan. Er staat al een hele groep Japanners de sutra’s te zinger bij het hoofdgebouw van deze tempel 32 dus ik moet opschieten want zij willen natuurlijk ook allemaal een stempel in hun boek. Dat lukt gelukkig, ik ben ze ruim voor. We over de weg af en niet via de steile glibbrrige bospaden, wel zo veilig voor Jiro. Gelukkig komen we bij het beginpunt uit en onze rugzakken staan er nog onaangeroerd. Hoe veilig wil je het hebben, kom dan naar Japan. Wel ligt er een vistekaartje bij, jawel van onze motorvrienden. Ze hebben goed ingeschat dat die twee rugzakken van ons waren. Ze wensen ons een goede Henro. Ik stuur ze zeker een bericht. Het is nog ruim voor vieren, we moeten nog een kilometer of vijf tot de ryokan.

We lopen flink door maar alweer bij een tunnel gaat net mis. Ik meen een pijl gezien te hebben dat we er door moesten maar dat is helemaal niet zo. Bij het uitkomen van de tunnel zie ik het pas op google maps. We zijn een kilometer verder weg geraakt van de bestemming en lopen dus twee kilometer voor noppes, heen en terug. Ik ben even helemaal de kluts kwijt en baal als een stekker, vooral voor Jiro. Zijn mondhoeken hangen naar beneden, hij moet doodmoe zijn, net als ik maar hij geeft geen krimp. Waarom heb ik toch ook niet op de kaart gekeken? Bij de Lawson supermarkt moet ik nog naar het toilet en Jiro belt de Minshuku op dat we eraan komen. We moeten nog een hoge brug over met een trottoir van amper een meter met langs razend verkeer. Levensgevaarlijk. Al afdalend moeten we nog een hele omega maken naar het wijkje waar de minshuku ligt. Jiro vraagt een voorbijganger en belt nog eens op. Het begint al te schemeren als we na zessen eindelijk de B&B bereiken. Ik ben Jiro heel veel dank verschuldigd, dit had ik alleen niet gered. We kunnen voor het avondeten nog snel douchen en de ofuro in, dat doet wonderen. Jiro drinkt sake bij het diner en ik een flink fles bier. Hierna nog mijn blog wat bijwerken en snel naar bed.

Donderdsg 23 maart 2023.

Om kwart over vijf moet ik voor de tweede keer naar het toilet en zie in het halfdonker verderop de eigenaresse al in de weer met het ontbijt. Dat is om 7.00 uur., iets later..... ongelooflijk. Maar ja, als je weet hoe mooi dat er steeds uitziet en hoe lekker het is.... wat een plaatje. De regen klettert ondertussen op de daken, ik hoorde het meteen toen ik wakker werd en dat belooft natuurlijk niet veel goeds. Het zal wel symbolisch zijn want het is de laatste wandeldag samen met Jiro-San.Als wij ontbijten heeft onze Japanse mede Henro het eten al op. We spraken hem gisteren al bij het diner, voornamelijk Jiro dus. Hij wil vandasg 22 kilometer wandelen en morgen liefst 34 km. Dat is me veel te gortig met de bepakking erbij. Hij is wel wat jonger en ziet er zeer sportief uit. Hij heeft het allemaal perfect geregeld. Een regenhoes voor zijn rugzak, die had ik ook een maar door de drukte vergeten in te pakken, ja, stom, stom, stom, ik weet het.... Afijn de cape van de Hema doet het nog heel aardig. De Japanner heeft zelfs ook nog een hoes voor zijn Henro-tas met daarin uiteraard het stempelboek. Dat is voor bijna iedere OHenro bijkans “heilig”, dat mag natuurlijk absoluut niet nat worden. Hij heeft heel veel spullen van Mont Bell, dat is volgens mij het outdoor merk in Japan. Kimi had daar ook van alles van.

Als Jiro en ik rond 8 uur vertrekken regent het nog steeds. We hebben de regenspullen meteen aangetrokken. Onze minshuku lag niet op de route dus ik moet Google maps erbij halen. Na ongeveer een kilometer zien we de eerste pijlen en kunnen we de route naar tempel 33 gemakkelijk vervolgen. Daarvoor hebben we al de eerste osettai van vandaag gekregen. Twee zakjes viskoekjes. Als we bij de tempel zijn enhet nog steeds regent en ook wat waait is het moeilijk om de kaarsjes en de wierookstokjes aan te steken. De kaarsjes kun je in een kastje achter glas op een pinnetje plaatsen. Het zijn een stuk of 5 rijtjes die trapsgewijs oplopen. De wierookstokjed zet je in een groepje van drie in een grote soort stenen schaal met zand erin. Als we de tempel verlaten klaart het wonderwel iets op, het wordt droog en de capes gaan uit. Daarna passeren we een huis met een treincontainer ervoor waar een of andere studio inzit.Jiro wijst me er op. Plots komt er iemand uit. Het blijkt de vrouw des huizes te zijn. Ze nodigt ons van harte uit voor koffie met wat lekkers erbij. Ze maakt snel de tuinstoelen schoon en droog zodat we kunnen gaan zitten. Voor we wat te drinken hebben verschijnt er nog een vrouw ten tonele. Duidelijk geen Japanse maar een Amerikaanse. Ze komt uit Seattle en ongevraagd vertelt ze meteen over haar relatie met de Japanse dame. Haar ex man, een Japanner is nu met een landgenote getrouwd. De Amerikaanse is ook hertrouwd en is nu met haar huidige man op bezoek bij haar ex. Ik vraag me af of de Japanse die ook in een muziekbandje speelt dit ook allemaal zo uitgebreid en snel verteld zou hebben. Het was typisch dat we van beide vrouwen wat kregen. Van allebei fruit, een soort kruising tussen een sinaasappel en een grapefruit. Naam?Van de Amerikaanse kregen we het ongepeld in een bakje en van de Japanse kregen we het helemaal keurig schoongemaakt in partjes op een schaaltje.

We lopen door tot de volgende tempel, het eindpunt van vandaag en dus de laatste tempel die Jiro zal bezoeken. Er staat een mooi boeddhistisch beeld, een Kannon met een kind in zijn/haar arm. Dan moeten we alleen ons hotel nog opzoeken. Die ligt een stuk van de route af. Veel overnachtingsmogelijkheden waren er in dit gedeelte niet en we wilden wat luxe eindigen. Jiro heeft de terugreis naar Tokio een paar dagen geleden al geregeld en hij moet morgenochtend hier op een bus naar het station van Kochi stappen. Hij vraagt een fietser of die weet waar de halte is, de kaart is niet helemaal duidelijk. Hij weet het niet, Ook hij is zeer behulpzaam, fietst een rondje en weet het te vinden. Als hij wegfietst en wij onze spullen pakken stopt er ineens een auto en de chauffeur vraagt of er wat is. Hij is nog vrij jong en spreekt goed Engels en hij biedt aan ons naar het hotel te brengen. Jiro wil dat wel maar zegt dat ik dat niet goed vind omdat ik alles wil lopen. Ik vertel hem dat dit buiten de route ligt.... dus stappen we in. Eerst rijdt hij zelfs naar zijn huis waar we wat te drinken krijgen aangeboden en wat op adem kunnen komen. Zeer gastvrij. Kots is zijn naam en hij en zijn vrouw hebben liefst vijf jonge kinderen die de ogen uitkijken als er ineens zo’n vreemd uitziende man binnen komt. Ze hangen allemaal om de nek van papa en mama, het moeten goede ouders zijn. Alleen de oudste, een jongen is niet zo geïnteresseerd en bladert liever in een voetbalboek van het WK. Ik kijk mrt een schuin oog mee en zie een foto van onze vorige bondscoach. Als we door Kota naar het hotel worden gebracht zwaait de hele familie ons uit. Als dank geef ik klompjes aan zijn vrouw. De kinderen vinden het ook leuk. Tussen Kota’s huis en het hotel ligt een Family Mart en daar halen we wat te eten voor straks, want het hotel serveert geen bangohan, geen avondeten. Kota zet ons bij het hotel af en we bedanken hem heel hartelijk. Hij biedt ook nog spontaan aan om Jiro morgen op te halen en naar de opstapplek van de bus te brengen. Gratis taxichauffeur. In het hotel eten we wat en daarna neem ik een bad. Het is een spahotel maar de baden zijn jammer genoeg vandaag gesloten. Als diner hebben we cupnoodles met sushi erbij en natuurlijk sake want anders is er niet gegeten. De luikjes gaan langzaam dicht, Jiro gast terug naar zijn kamer en we wensen elkaar tijdens deze OHenro nog eenmaal oyasumi nasai, welterusten.

De bergetappe naar tempel 27.

Zaterdag 18 maart 2023.

Het heeft de hele nacht geregend en dat doet het nog steeds. Volgens buienradar zou het rond 8 uur droog zijn. We hebben vandaag slechts een korte etappe voor de boeg dus we kunnen het nog even afwachten. De Nederlandse voorspelling blijkt te kloppen en we kunnen op tijd weg. Na een paar kilometer wordt het al warmer. We trekken onze jassen uit en net op dat moment passeert een jonge Henro. Het is een Canadees, de eerste buitenlandse, althans niet Japanse pilgrim die we ontmoeten. Hij komt uit Quebec en gelukkig is zijn Engels net zo goed als zijn Frans, dat is bij mij niet het geval. Ik a hat hem een jaar of 30 maar hij blijkt slechts 22 te zijn, oeps. Bijzonder dat zo’n jonkie dit doet. Hij wil in anderhalve maand de Henro lopen maar bij slecht weer neemt hij ook af en toe de bus. Het lijkt me een aardige gast. Dat denkt Jiro ook want binnen 5 minutes na onze kennismaking nofigt hij hem al uit om bij hem langs te komen in Tokio. We vervolgen onze weg en zijn voor de middag al bij het eindpunt van vandaag. Station Tonohsma of wat er voor doorgast. We nemen de trein, nou ja treintje of trammetje terug naar Tano dat we onderweg al zijn gepasseerd. Jiro had daar zijn wandelstok laten staan en die staat er na een paar uur nog steeds. We hebben nog niet geluncht en daarom kopen we op het station een bento box, heel populair in Japan. Ondertussen bellen we op haar verzoek de eigenaresse an de minshuku dat we in aantocht zijn. We worden allerhartelijkst verwelkomd door deze bezige bij. We krijgen meteen een drankje en het gastenboek wordt onder mijn neus geduwd. Daar blijken ook de nemen in te staan van een paar bekende Nederlandse Henro. Ik krijg weinig tijd om er wat in te schrijven want de auto.staat al klasr om ons naar de onsen te brengen even verderop, waarvoor we vrijkaartjes hebben gekregen. Ze speelt dus ook al voor taxichauffeur. Ze rent en vliegt om het iedereen maar naar de zin te maken, ongelooflijk. Ze is ook niet meer de jongste, 70+. Wij genieten van de baden en de sauna en in de tussentijd heeft zij al gekookt. We kunnen ongeveer meteen aanschuiven. Het is heerlijk en zeer uitgrbreid. Hoe krijgt ze het toch voor elkaar. Alleen de alcoholische drank ontbreekt maar Jiro is niet voor een gat te vangen. Hij haast zilch naar een dichtbij gelegen supermarkt en komt terug met anderhalve liter ichiko. Wat is hij toch van plan. Ondertussen blijkt er nog een andere gast te zijn., Mori uit Nara, een vrouw die al voor de deride keer de Henro loopt . Jiro lijjkt nogal gecharmeerd van haar en wisselt meteen emailadressen uit. Ze praten honderduit en er wordt veel gelachen. Mori waagt zilch ook aan de sterke drank, die vloeit rijkelijk. .Later vertelt Jiro dat ze Christen is, heel bijzonder, die zijn er minder dan een miljoen in Japan. Om 9 uur vinden we het welletjes en gaan we pitten.

Zondag 19 maart 2023.

Goed geslapen na al die drank ook al moest ik er weer uit. We moeten vandaag op tijd ontbijten want er moeten met de trein terug naar Tokohana, vanaf daar start de zware wandeling naar tempel 27. Jiro moest nog snel naar het toilet maar gelukkig halen we de trein van 07.38 uur. Het prachtige boemeltje. Wannneer we uitstappen zien we nog juist de marathonloper, mede-Henro instappen. Hij is al boven op de heuvel geweest.. De schoonmaakster wijst ons de weg en wenst ons veel succes. Eerst beklimmen we een trap en daarna volgen we de omhoog lopende weg. Het is veelal asfalt, misschien niet zo mooi, maar veel minder moeilijk dan de oneffen steil oplopende bospaden, die ik 8 jaar geleden meermaals heb gewandeld. Destijds naar tempels die nog hoger lagen dan deze. Onderweg zien we al diverse Henro. Een jonge vrouw haalt ons in. Even later rust ze op een bankje en raken we aan de praat. Ze blijkt Amerikaanse te.zijn en heeft voor haar studie een tussenjaar ingelast. Ze komt uit Montana, het noordwesten en had als kind al iets met Japan vertelt ze. Ze studeert nu linguïstiek maar ze gaat switchen naar Japans vertelt ze. We lopen verder naar boven, Jiro als een pinguïn zegt hij zelf, langzaam maar veilig en gestaag. Er komen nu wel een paar stukken onverhard en ik verlies hem niet uit het oog. Het is bewonderenswaardig hoe hij dit als 86-jarige doet. Ik heb er zo ongelooflijk veel respect voor. Indrukwekkend, impressive zoals de jonge Canadees zei en zo is het maar net. Eenmaal boven zien we de Amerikaanse studente weer die beter Japan spreekt dan ik maar dat is niet zo heel moeilijk. Ze volgt de rituelen nauwgezet heb ik het idee en komt natuurlijk als laatste ook de nokio ophalen die ik nog bijna vergeet te betalen. Als we de poort uit zijn en deze prachtige tempel achter ons laten gaat het vlot naar beneden, totbwevweervop zeeniveau zijn. Omdat we twee nachten in deze minshuku blijven hebben we alleen een klein rugzakje bij ons en Jiro stelt zelf voor om nog een kilometer of 10 te lopen naar Aki. Halverwege lunchen we in een restaurant dat ook in de gids vermeld staat. Het is dan half een, etenstijd. Nu zien we geen Henro meer maar we lwolgen opnieuw de kustweg. Gelukkig kunnen we ook hele stukken over een fietspad lopen, een meter of 20-30 vanaf de weg, maar dat scheelt al enorm met de herrie en het drukke verkeer. Tegen drieën zijn we bij station Aki maar ik waag het erop dat we het volgende kleine bijststation ook nog wel kunnen halen, dat is amper een kilometer verder. Ik heb gelukkig goed gegokt. De trein terug naar Tano die maar een keer per uur rijdt komt binnen tien minuten. Het is heerlijk om relaxed in de trein te zien waar we vandaag gelopen hebben. Voor vieren zijn we terug in ons gasthuis. Yamamoto brengt ons weer naar de onsen en net als gisteren ga ik ook in de sauna van 110 graden. Omdat het zondag is, is het waarschijnlijk extra druk, het is zoeken naar een plaatsje, ook in het bubbelbad. Vandaag lopen we terug naar de minshuku. Gastvrouw Yamamoto heeft het al zo druk. Ze heeft een gigantische hoeveelheid eten bereid. De warme gerechten zoals de tempura, gepaneerde vis en - groenten, heerlijk is ondertussen koud geworden dus Jiro vraagt of het nog even in de magnetron kan. Ik volg zijn voorbeeld. We drinken er een paar glazen ichiko bij maar lang niet zo veel als gisteren. Er is slechts een andere gast maar die praat niet veel en is ook snel vertrokken naar zijn kamer. Yamamoto trekt zich ook even terug dus we gaan ook maar vroeg naar onze kamers. Daar schrijf ik nog flink verder aan mijn dagboek want ik loop een paar dagen achter.

Maandag 20 maart 2023.

Bijtijds eruit en ontbijten zodat we ons niet hoeven te haasten voor de trein. Na het ontbijt en het betalen van de rekening nemen we hartelijk afscheid van onze geweldige gastvrouw. Ze zwaait ons nog na als we naar het station lwandelen. Vandaag lopen we weer met onze volledige bepakking en het is een lange etappe, Gelukkig weer helemaal vlak en zonder tempels. Goed voor de doorlooptijd. De eerste helft leggen we binnen drie uur af maar daarna begint de vermoeidheid weer toe te slaan. Het wordt warmer en we moeten ook nog lunchen. Dat willen we doen bij een van de restaurants;die in het Bork vermeld staan. De eerste, aan zee zit propvol en de mensen staan buiten te wachten. We lopen dus door naar de volgende gelegenheid maar die blijkt dicht te zijn. Dan maar naar het iets verder gelegen winkelcentrum. Daar is gelukkig wel een restaurantbezoek kunnen we zitten. Jiro probeert me over te halen om bier te bestellen. Ik antwoord dat een 0.0;prima is. Ik drink alleen bier van 5%:zegt hij. De verleiding is wel heel groot dus uiteindelijk stem ik toe en delen we de halve literfles. We komen nog langs een tempel echt op het randje van de oceaan. Als je 10 meter de deur uitloopt kun je ook van 10 meter hoogte. Op het laatste moeten we nog even zoeken naar onze volgende ryokan. Jiro informeert bij een voorb8gamger en een paar honderd meter verder staat het met koeienletters in hiragana op de gevel. Gelukkig maar want de batterij van de telefoon was bijna leeg. Ook hier blijven we twee nachten, morgen lopen we dus opnieuw zonder bepakking, heerlijk want het belooft weer vrij warm te worden. Dan kunnen we onze kleren nog wassen.want er is ook een droger beschikbaar. Een mooie grote off-road is er ook, waar we zoals steeds gretig gebruik van maken. Na het eten, met lekkere tempura en sashimi en bier willen weide reservering voor woensdag regelen maar we krijgen geen gehoor. Dan morgen maar proberen. Ik ga terug naar mijn kamer en schrijf mijn dagboek dat nu weer even helemaal bij is. Nu ga ik slapen. Ik probeer morgen foto’s te plaatsen.

Wandelen langs de Grote Oceaan en bezoek eerste tempels.

Dinsdag 14 maart 2023.

Gisterenavond inderdaad heerlijk genoten van de onsen, de bekende warmwaterbronnen in Japan. Je keek uit over de oceaan en hoorde het ruisen van de golven, fijn begin hier op Shikoku. Van de vriendelijke receptionist krijg ik een stekker te leen want die ik bij me heb past niet helemaal.... Een andere medeeerker spreekt me aan in prima Engels, leuk.

Ik ben vroeg opgestaan zodat ik voor het ontbijt nogmaals in de onsen kan gaan. We ontbijten pas om 8.00 uur dus dat kan prima. Van te voren moet je je op een laag krukje uitgrbreid wassen en daarna helemaal douchen want er mogen geen zeepresten in het water belanden. Na drie kwartier ga ik er uit want je bent snel verweekt van dat warme water. Het uitgrbreide herrlijke ontbijt worst geserveerd door Nepalese vrouwen. Een lage loon land voor Japan.

We checken uit en gaan op pad voor onze eerste korte etappe, de proloog, van amper tien kilometer. Voorzichtig beginnen met de jet lag nog in de benen, een goede tip van een mede Henro. De eerste paar kilometers nog in Tokushima heb ik 8 jaar geleden al gelopen. Door een tunnel wandelend komen we in de prefectuur, provincial Kochi terecht, de tweede van de vier van Shi-koku, vier-land. We lopen langs het plaatsje Kannoura, daar waar ik in 2015 met Kimi ben gebleven. Herinneringen komen boven, ik week nog dat ik items verder wou lopen maar Kimi wou naar het station. Ja, ze had ook gelijk want we gingen toen in de middag nog terug naar Tokio. Ik kan me het boemeltje ook nog goed voor de geest halen. Een wagon met een kleine locomotief, het was meer een tram.

Nu lopen we wel door en komen al snel bij de minshuku aan in het plaatsje Imuki. Net er voor staat het gemeentehuis, van mijn Japanse collega’s. Ik weet niet hoeveel inwoners het plaatsje heeft maar aan herindelen doen ze hier volgens mij nog niet. De minshuku heet Tosa en het staat er in hiragana dus ik kan het lezen, maar wat dat dan verder betekent. We zijn er al vroeg, voor de middag dus we komen aan een gesloten deur denken we. Uiteindelijk blijkt de eigrenaresse wel degelijk thuis te zijn. We installeren onze spullen, Jiro heeft een kamer boven en ik beneden. Daarna lopen we maar naar het strand aan de overkant van de straat. Jiro ziet een cafeetje dat nog niet open is, maar er staat wel een automaat waar behalve koffiie en de energiedrank pocari sweet zowaar ook bier in zit. Ondertussen is het net middag dus dan kan het. Lekker luierend genieten we ervan kijkend naar de vele surfers die hier actief zijn. Ik ga ook nog even pootje baden. Als we terugkomen Kinney we genieten van een warm bad, de ofuro. De oudere mevrouw kookt eten voor een half weeshuis, maar ze is bang dat het nog te weinig is. Ze heeft van die vierkante gasstelletjes die je op tafel kunt zetten. Op de ene een gril met heel veel vlees en op de andere hotpot. Een Schawlow met noedels, groenten, tofu en ook weer vlees. Ja, je moet hier geen vegetarier zijn. Ze wil van ales weten over Nederland, het koningshuis enz. Jiro is de tolk. Hij adviseert me om bij het eten Ichiko te drinken. Ik vind het lets eeg hebben van sake, mars het is helderder en sterker maar misschien ook met rijst bereid. Ik val er in ieder geval goed van in slaap.

Woensdag 15 maart 2023.

Van die alcohol moet je wel naar het toilet en liggend op de tatamimatten van een kamer pal aan de drukke kustweg waar ‘s-nachts af en toe nog vrachtwagens voorbij scheuren is toch ook niet alles. Uiteindelijk slaap ik gelukkig toch weer in. Om zeven uur ontbijten. We krijgen weer veel eten voorgeschoteld en ze praat weer honderduit met Jiro. Daarom zijn we pas later weg voor onze etappe van circa 20 kilometer. Deze lengte wil ik graag aanhouden dan schiet het tenminste een beetje op. Als we gaan krijgen we nog een lunchpakket mee waar we zelfs twee dagen van eten. En dat allemaal voor ¥ 5000, omgerekend ongeveer € 35, ongelooflijk. Wie zegt dat Japan duur is. Ik geef haar als dank de onvermijdelijke klompjes, kawai roept ze uit. Leuk om iemand blij te maken.

We lopen op het voetpad langs kustweg 55, soms links, an weer rechts van de weg. Gelukkig kunnen we ook af en toe een rustigere parallelweg nemen, door de bebouwing, wel zo fijn. Het is aaardig warm, ofschoon officieel nog winter. Ik verbrand zelfs. Bij een rusthut ontmoeten we voor de eerste keer een medehenro.Hij blijkt uit Tokushima te komen, een thuiswedstrijd dus. Gisteren hadden we op een afstand al Henro gezien maar nog niet gesprokem. De volgende pauze is bij een kleine supermarkt waar we wat eten en een klein blikje bier kopen. Het is zo warm en kunnen de verleiding niet weerstaan. Om kwart over drie bereiken we de aanbevolen minshuku. Die ziet er inderdaad heel mooi uit en worst opvallend genoeg gerund door een jonger echtpaar dat ook goed Engels spreekt. We kunnen weer gebruik makes van de ofuro en wassen daarna de vieze kleren. Om half zeven avondeten. Er zitten alleen maar Japanners aan tafel. Ik hen nog geen buitenlandse Henro gezien. Het eten is weer heerlijk zoals (bijna) altijd in Japan. We drinken er deze keer bier bij. Jiro is niet zo’n eter en hij probeert regelmatig de helft aan mij te geven maar hij heeft zijn glas eerder leeg dan ik. Inderdaad een aanrader deze minshuku. Die staat terecht met een ster in de routegids.

Donderdag 16 maart 2023.

We schuiven op tijd aan voor het smakelijke traditionele Japanse ontbijt. Miso-soep, nata-bonen, zeewier, een stukje vis, frisse zure groenten, rijst natuurlijk en een rauw ei, met thee erbij. Het ei laat ik liggen, de volgende keer zal ik me er aan wagen. Vandaag gaan we eindelijk de eerste tempels bezoeken. We lopen verder langs de kust van de Grote Oceaan in de richting van kaap Muroto, het zuidoostelijke puntje van Shikoku. Het weer is nog steeds prachtig, droog en zoning, circa 18 garden. Onderweg passeren we een Geo-Park, UNESCO werelderfgoed. Er wordt onder andere aandacht geschonken aan waterbeheer. Dat is hier ook een probleem. Na de tsunami van 2011 zit de schrik er natuurlijk goed in. Overal zie je vluchtwegen naar hoger gelegen gebieden en ze hebben ook heel veel metershoge stalen torens gebouwd waar de mensen naar boven kunnen rennen. Net voor de kaap lopen we langs de Mikurodo grit waar Kukai heeft geleefd en gemediteerd. Er schijnen bewijzen van te zijn. Snel daarna klimmen we naar de eerste tempel, nummer 24 van de 88 op 160 meter hoogte. Heel mooi gelegen. Ik moet er nog even in komen want ik hou per abuts de volgorde niet helemaal aan. Buigen voor de hoofdingang, dat wel maar vervolgens handen en de mond reinigen voordat je naar de gebouwen gaat voor de kaarsjes, wierook, wensen, de gong, de giften en de sutra’s natuurlijk. Het plekje met de waterbakjes staat verder op het terrein en zie ik pas later. Jiro houdt zilch verder niet bezig met de officiele rituelen. Hij heeft ook helemaal geen pelgrimsattributen. Daarom maak ik me er ook vrij snel vanaf. Op naar de Nokiocho voor de stempels, dat is natuurlijk het mooiste en het belangrijkste. Tot mijn teleurstelling is het bijgeleverde plaatje van de tempel simplel zwart -wit en niet meer mooi rood gekleurd zoals 8 jaar geleden. Ze leveren er wel een klein ander plaatje bij en gekleurd. Toch een leuke compensatie. Na de afdaling langs de asfaltweg, opletten, hebben we de kaap gerond en lopen langs het Kukai museum, dat helaas dicht is. Het gaat nu in noordelijke richting op naar tempel 25 die vlakbij onze volgende minshuku, B&B, ligt. Het zijn steile trappen en ik stel voor om dat morgrnochtend maar te doen. Jiro roept me wat tot de orde en zegt: stel niet uit tot morgen wat je vandaag kunt doen. En eerlijk is eerlijk, de tempel ligt nog net 100 meter voor ons verblijf en niet erna. Wij beklimmen dus de trappen en komen een oudere vrouw tegen in vol Henro ornaat die al weer bijna beneden is. Ze begroet me heel hartelijk en respectvol en ik krijg osettai van haar, wat snoepgoed. Dat alles is meer dan genoeg voor een tegrngift. Tijd om de volgende klompjes uit de tas te halen. Ze is er dolblij mee. Deze keer hou ik wel de volgorde aan, maar de sutra’s schieten er nog steeds wat bij in, anders moet Jiro veel te lang op me wachten. Hij maakt nog wel een mooie foto als ik de grote bel laat klinken.

We zijn al wat laat en gaan snel naar de minshuku. Het is grout, mast het is niet druk dus we kunnen snel in de ofuro, een warm bad na deze lange dag. Om half zeven eten, de twee andere gasten, geen Henro laten lang op zilch wachten. Hun eten moet koud zijn, maar ze tikken wel twee grote flessen bier weg. Wij houden het bij een glas Ichiko, Jiro’s en ondertussen ook bijna mijn favoriete drankje. Na het eten bekijken we de planned voor de komende dagen. We reserveren dus steeds twee dagen van tevoren en we blijven ook twee dagen in de volgende minshuku. Dan kunnen we mooi met een klein rugzakje naar tempel 27 die op ruim 450 meter hoogte ligt.

Vrijdag 17 maart 2023.

Weer redelijk geslapen al moet ik er ‘s-nachts wel steeds uit, kan met dat bier te maken hebben. Tot nu toe hebben we prachtig weer gehad maar voor vandaag zijn de voorspellingen een stuk minder gunstig. Er wordt veel regen verwacht. Daarom snel op pad, kwart voor acht, vroeg voor ons doen. Na een paar kilometer bereiken we al tempel 26. Dan is het nog droog, maar goed ook want we lopen omhoog, toch al wat zwaarder. Bij de tempel komt een sportieve Japanner een praatje maken, met Jiro dan... Hij heeft de marathon van New York gelopen maar legt zilch nu ook toe op het wandelen. Jiro begint meteen weer over de Internationale Wandelliga IML waar Nijmegen namers Nederland ook lid van is. Wie weet komen we hem in de toekomst nog eens tegen bij een wandeling. Dan hoeft Jiro zilch als Japanse deelnemer ook niet meer zo alleen te voelen. Na de nokio, de “stempelpost”, lopen we door de poort en voelen de eerste druppels al. We bereiken nog redelijk droog de kustweg die we ook vandaag weer grotendeels volgen, met gelukkig ook af en toe een rustiger parallel lopend weggetje. Eenmaal beneden begint het echtpaar te hozen. Tijd voor de regencape van de Hema. Rond de middag zien we plotseling een klein restaurantje waar ze hamburgers serveren. Jiro heeft vooral ook zin in een vette hap, het is lunchtijd dus we maken gebruik van de gelegenheid. Kunnen we ook weer wat opdrogen. We moeten allebei ook naar het toilet. Dat is niet binnen maar buiten, tegen de muur van het naastgelegen woonhuis staat een urinoir. Bijzonder. Daarna kunnen we genieten van onze lunch inclusief gebakken aardappeltjes. De Amerikaanse fastffoodketens kunnen er een puntje aan zuigen. Daarna weer de regen in, of we willen of niet. Ja, we kunnen de bus nemen, maar we willen alles lopen. Als we door een dorpje wandelen met een postkantoor kan ik nog mooi een keer pinnen. Tegen vieren bereiken we het Henro guesthouse pal gelegen aan de Oceaan, allleen de kustweg ligt er tussen. We zijn de enige gasten en de hele bovenverdieping is van ons. Behalve een slaapkamer ook een grote woonkamer en natuurlijk een toilet. Als we beneden aan de bar aanschuiven voor het diner laat de eigenaar ons foto’s zien van meters hoge golven. Zo ongeveer genomen van de plaats waar wij zitten. Best angstaanjagend. Jiro en de eigenaar kletsen weer heel wat af. Hij zegt dat Nederland heel goed is in schaatsen. Ik vertel hem dat ik vorige week nog bij het WK ben geweest, dat ik fan ben van Takagi en voorheen van Kodaira en dat ik zelfs het originele jack heb van het Japanse team. Boven drinken we nog koffie en dan is het weer bedtijd.

N.B. bedankt voor jullie reacties, heel,leuk.Misschien leg ik niet alles helemaal goed uit, laat het maar weten. Er zijn Nederlandse Henro, dux pelgrims die dat veel beter kunnen dan ik.