Dinsdag 16 april 2024.

Mijn lijf is nog vermoeid van gisteren als ik wakker word. Ik check zoals iedere dag de mailtjes, appjes en de eventuele reacties op mijn dagboek en als ik al die leuke, lieve berichten lees fleur ik weer helemaal op. Na het ontbijtbuffet, een combinatie van westers en Japans eten neem ik de trein van 8.00 uur, op het station hier vlakbij. Die zit weer vol met scholieren, ook voor hen begint een nieuwe dag. Ze zijn allemaal in uniform, keurig in het donkerblauw. De jongens met een jasje met goudkleurige knopen en hier en daar een te grote broek. De meisjes metplooirokken, vaak met een soort Schotse ruit (?) Zij stappen op hetzelfde station uit als ik voor hun lessen op waarschijnlijk de junior high school, tot hun 15e meen ik.... (Yvonne?)

Tempel 62 ligt pal naast het station, ik ben er al voor half negen. Bij de ingang staat een mooie oude stenen wachtpost, paal, de oudste van alle 88 tempels. Het is opnieuw zoning weer na de bewolking vsn gisteren. Dat kwam toen heel goed uit met die lastige beklimming, men zegt de zwaarste van de Henro. Ik heb alles bij elkaar heel veel geluk met het weer en met Nobuhiko San die mij al het geregel uit handen neemt. Het is nog rustig bij deze tempel maar op weg naar de volgende zie ik meer Henro San. Ik kom ze tegemoet dus die lopen tegen de klok in. Bijzonder moeilijk omdat de route bepijld is van tempel 1 naar tempel,88, maar niet andersom. Ik hoot later van Nobuhiko dat dit vaker voorkomt in schrikkeljaren, heel apart.

Bij het verlaten van tempel 63 moet ik weer even zoeken naar de route. Een monnik die het terrein afloopt ziet het en wijst me de weg. Dat tegen de klok in lopen is niks voor mij. Dan ben ik binnen de kortste keren het spoor bijster en ik heb veel bewondering voor de Henro die dat doen. Zij moeten nog wel naar tempel 60, die mazzel heb ik dan weer. Een “tegendraadse” Henro vraagt hoe het was en ziet er net als ik gisteren behoorlijk tegen op. Nobuhiko vertelt ‘s-avonds bij het eten dat dit te maken heeft met het leap year. Ik ken dat Engelse woord niet en snap het dus niet. 29 februari verduidelijkt hij, oh schrikkeljaar. Dan gebeurt dat dus veel, bijzonder.

Net voor het bereiken van tempel 64 schrik ik even, pal voor mijn voeten steekt er vanuit de berm ineens een hagedisje de straat over. Tempel 64 is de laatste vandaag en tevens de mooiste. Heel rustig en sereen gelegen in het bergachtige gebied rond Mount Ishizuchi. Dan ben ik drie uur onderweg en heb nog geen 6 kilometer gewandeld dus nog geen grmiddelde van 2 km. per uur. Ik moet gas gaan geven. Nog een 18 km. te gaan. Ik zet er de sokken in en bereik vrij snel het centrum van Saijo City. Dan bedenk ik ineens dat ik wel naar het hotel kan gaan waar ik logeer. iIk laat de Henro tas achter in het hotel, er zijn geen tempels meer vandaag en Ik kan gaan lunchen. Ook de regenkleding kam met een gerust hart uit de bagage. Ik mail Nobuhiko dat ik naar verwachting om half vijf bij de afgesproken plaats ben waar hij me op zal halen. Bij Lawson Station, de supermarkt die hier bijns op,iedere straathoek staat haal ik wat te eten en te drinken.

Het is bijna half twee als ik weer op pad ben. Het wordt nu echt warm en ik koop een ijsje bij de volgende Lawson.Heel veel zaken, instituties heten in Japan station. Ik weet niet waar het mee te maken heeft. Na nog een dik uur lopen zie ik Nobuhiko San, na een week afwezigheid. Het is leuk om elkaar weer te zien. De taxi rijdt voor en brengt me terug naar het hotel. Eerst nog even de onsen in en dan gaan eten. We vangen twee keer bot omdat de zaak is volgeboekt. Ik vertel Nobuhiko dat het bij de derde vast lukt, in Nederland is er een spreekwoord voor zeg ik hem. Dat gezegde is hier ook van toepassing, het is het andere uiterste want hier zat helemaal niemand. Nobuhiko bestelt eerst een halve liter bier en dan een hele... de halve was te snel leeg .... en ik kan natuurlijk niet achterblijven. Ik vertel hem dat het niks meer wordt met de afterparty en hij is akkoord. Morgen dan maar op de laatste avond. We gaan terug naar het hotel maar ik ben nog lang niet klaar. De was in de machine gestopt en daarna in de droger. Tussendoor heb ik de dag van vandaag doorgenomen en alles weer vastgelegd. Nog twee dagen Henro te gaan.

Woensdag 17 april 2024.

Gisterenavond nog twee keer een uur de was willen drogen maar die is nog net zo klam als toen die uit de wasmachine kwam. Vannacht tijdens mijn sanitaire stop nogmaals naar beneden gegaan en opnieuw geprobeerd. Ik ga weer slapen en voordat ik ga ontbijten onderneem ik nog een poging in een andere “droger”. Ik heb alle knoppen ondertussen gehad maar het resultaat blijft hetzelfde. Ik zit dus met een grote plastic Appie Happie tas met klamme kleding. Dat ik een nog half natte onderbroek en dito t-shirt aan moet trekken vind ik niet zo erg maar vochtige sokken vind ik wel heel vervelend. Dat is vragen om problemen en ik krijg ze ook maar amper over mijn voeten gestroopt.

Tot overmaat van ramp ben ik ook wat verkouden geworden en heb een schorre keel, ik denk door de vele ventilatoren en airco’s die op veel plaatsen hard aanstaan. Kortom, het beste is er wel vanaf en ik moet misschien eigenlijk wel in quarantaine.... . Nobuhiko brengt me netjes naar de Family Mart waar hij me gisteren heeft opgehaald. Hij wil zelf nog een keer naar tempel 60 klimmen, de laatste superzware twee kilometer. Ik vraag hem waarom, dat heeft hij toch al gedaan. Hij blijkt twee stempelboeken te hebben, een groot boek als wandelende Henro en de andere kleinere voor de overige vervoersmiddelen dat kan ook nog een keer wandelen zijn. Verder vertelt hij dat dit niet gebruikelijk is, Henro die vaker de route hebben afgelegd hebben toch maar een stempelboek, nieuwe stempels worden een beetje half over de oude gestempeld, zeg maar als een rijtje kaarten in je hand of op tafel. Dat wist ik niet, interessant.

Het weer is opnieuw prima, misschien wel te goed. Het is in principe een simpele vlakke etappe van 22 kilometer, zonder tempels. Toch zie ik er tegen op vanwege de fysieke mankementen. Ik ben pas laat weg, rond half tien en Nobuhiko vraagt hoe laat ik ongeveer bij het hotel ben waar ik zelf naar toe kan lopen. Het ligt bijna aan de route en is dus vandaag het eindpunt, ook van mijn Henro van dit jaar, budgethotel Live Max in Shikoku Chuo City. Onderweg pin ik nog keer bij een postkantoor, dat gaat weer goed met mijn normale bankpas, in ieder geval geen geldzorgen meer. Ik loop weer verder en een kwartiertje later, dus ruim een kilometer verder wil ik mijn routegids erbij pakken om te kijken waar ik ben..... maar ik grijp mis....mijn boekje ligt zeer waarschijnlijk nog bij het postkantoor, dus terug. En als ik ergens niet vrolijk van wordt is het teveel, dubbel lopen..... maar ja, er zit niks anders op, Het routeboekje moet je bij je hebben, ook voor alle informatie. Ik kan me wel voor mijn kop slaan maar ja, dit hoort er ook bij en je doet het tenslotte allemaal zelf.Ondertussen voel ik al een paar blaren aan beide voeten, het wordt een pittig dagje met nu extra kilometers en de zon begint ook te branden. Ik probeer de moed erin te houden en gebruik de lunch bij een volgende Family Mart, een sandwich met een koud drankje en een heerlijk ijsje. Ik kan daar ook mooi naar het toilet en je kunt er rustig in een hoekje je eten en drinken nuttigen, dat is fijn.

Vandaag zie ik heel weinig Henro, ik kom er een paar tegen, Taiwanezen, die dus de andere kant opgaan. Zou dat verhaal dan toch kloppen van dat schrikkeljaar? Verder spreek ik heel af en toe kort iemand langs de weg, twee woorden Japans en drie woorden Engels, dan houdt het wel op. Ik ben vooral druk met mezelf en ben ongelooflijk blij dat ik om vier uur bij het hotel ben. De geschatte tijd klopte, dat dan weer wel. Obuhiko is ook net gearriveerd. Hij laadt al mijn bagage uit en brengt die naar mijn kamer. Wat is het toch een ongelooflijk, aardige lieve man. Steun en toeverlaat, manusje van alles enz. Ik zeg hem dat hij de moderne Kobo Daishi is, hij wordt er verlegen van.

Mijn kamer is heel groot, er is een douche, bad en toilet en er liggen al drie futons op de tatamimatten. Ik spreid mijn natte kleren uit over de vloer en hoop dat ze zo nog wat kunnen drogen. Ik prik mijn blaren door, maar eentje achter op mijn hak aan mijn rechtervoet zit onder het eelt en daar kan ik niet goed bij. Die doet nog zeer. Ondertussen is het vijf uur, hoogste tijd voor de bijna aan zee gelegen onsen. Daar knap ik weer wat op, ze Herben diverse baden en zelfs twee sauna’s, een gewone en een zoutsauna. Dat kende ik nog niet, je kunt je lijf dan helemaal met zout insmeren, schijnt goed te zijn, maar voordat je dan weer in een onsen gaat moet je er dat natuurlijk wel afspoelen. Nobuhiko is er eerder uit dan ik en hij durft niet in het koude bad. Nou, dat hoort er ook bij. Hij wacht buiten wel, maar daar zie ik hem niet..... Ik trek een drankje uit de automaat en loop dan maar terug naar het hotel dat ik al bijna niet meer kan vinden. Het is al donker, maar het gebouw is hoog en bij daglicht kon je in grote letters bovenop de naam zien. Als ik weer op mijn kamer ben app ik hem, daar heb ik WiFi. Hij bedoelde met buiten, in de relaxruimte, in de ligstoel. Hij komt ook wel naar het hotel zegt hij. Tijd om te gaan eten voordat alles dicht is maar dan zie ik een of andere grote kakkerlak door mij kamer flitsen. Dat gaat hem niet worden, dan doe ik geen oog dicht.

Regelneef Nobuhiko gaat naar de receptie en ik krijg een andere kamer. Die is een stuk kleiner maar ook met alle sanitaire voorzieningen ensuite of hoe het heeten een bed. Dat vindt ik toch fijner dan de matjes. Omdat we alle spullen.vier verdiepingen naar beneden moeten slepen besluit ik om de natte spullen dan hier nog maar in de droger te gooien. Deze werkt gelukkig wel, het kost ¥ 100, die in het vorige hotel was gratis...

Dan kunnen we eindelijk gaan eten, voordat alles dicht is. Nou het valt mee, Nobuhiko mag kiezen, het is de laatste avond. Hij houdt van vlees en gaat naar een soort barbecuerestaurant. In het midden van de tafel zit een rooster met een grote vlam eronder dat is de barbecue en daar kun je je eigen vlees grillen. We bestellen er salade bij, noedels en rijst en natuurlijk bier. Ik daarna nog een wijntje en Nobuhiko nog veel straffer spul. We hebben een heel mooi gesprek en ik vraag hem waarom hij mij nou juist heeft uitgekozen om mij zo te helpen. Hij zegt dat er met hem iets gebeurde op de dag dat hij mij vorig jaar ontmoette. Ik vind het heel bijzonder en ontroerend en krijg er tranen van in mijn ogen. Hij legt het me nog wel eens uit in een e-mail zegt hij. Zijn Engels is toch net onvoldoende voor genuanceerde, gedetailleerde gesprekken. Dat van mij trouwens ook, dat kan denk ik alleen in je moedertaal. Kortom, hou het Nederlands hoog, maar dit terzijde. We nemen nog een toetje met Belgische chocolade en gaan terug naar het hotel. Ik ben te uitgeput om nog aan mijn dagboek te beginnen, dat wordt morgen.Het was een zeer zware dag die op een heel mooie manier is afgesloten.

Donderdag 18 april 2024.

Om goed 22.00 uur ben ik gaan slapen en ik denk een goede nachtrust te hebben. Maar dan een uur later...... de hele kamer schudt en trilt..... Earthquake wordter geroepen, melding op mijn telefoon of op de intercom van het hotel, ik weet het niet. Ik schrik me een ongeluk, trek een lange broek aan en vlucht de kamer uit..... op de gang staat een andere westerling. Even geschrokken en verbouwereerd als ik. Wat te doen? Japanners zie ik niet. Ik dag dat ik naar de receptie ga. De dienstdoende mevrouw zit heel rustig aan haar bureau en straalt geen enkele paniek uit. Dit is hier vaker aan de hand, op nieuwjaarsdag nog. Daijoubu zegt ze, niks aan de hand, komt in orde, ik doe echter geen oog meer dicht en kan de slaap niet meer vatten.

Er wordt gewaarschuwd voor meerdere schokken maar die blijven gelukkig uit. ‘s- morgens hoor ik van Nobuhiko San dat het episch centrum in de buurt van Uwajima lag, in het zuidwesten van Shikoku, hemelsbreed ongeveer 100 kilometer schat ik van de plaats waar ik nu ben. Iets ten noorden daarvan, in Uchiko ben ik mijn Henro dit jaar begonnen. Ik kom dus redelijk gebroken mijn bed uit en heel fit was ik al niet. Daarom maar snel het bad vol laten lopen, zo warm mogelijk, daar knap ik wel wat van op. Ondertussen begin ik aan mijn blog, nog een dag in te halen. En de spullen moeten weer gepakt worden.Allemaal voor half negen, de tijd dat ik met Nobuhiko in de hotellobby heb afgesproken. Nu is er geen personeel te bekennen. Bij het inchecken had ik al betaald, ontbijt wordt hier niet geserveerd, ik leg de kamersleutel in een mandje en we kunnen gaan. Eerst nog ergens gaan eten, Nobuhiko San weet een leiuk restaurantje, daarna zet hij me bij het beginpunt af.

De laatste etappe is een korte maar wel een venijnige, tempel 65 ligt op 350 meter hoogte dus boven het Drielandenpunt. Ik ben wel moe, maar dat moet kunnen. “Al mot ik kruupe.....” zouden ze in Nijmegen zeggen en in mijn woonplaats is dit dialect hetzelfde.... Nobuhiko San zou halverwege bij een rusthut staan voor de laatste aanmoedigingen, een drankje enz. Er zijn echter meerdere routes en de bepijlde volgt een andere weg, dus ik loop hem mis. Het laatste stuk is lastig maar de beloning is er naar. Een heel mooie idyllisch gelegen tempel, Een van de mooiere in Ehime en dus van deze reis. Boven ligt een Japanse Henro languit op een bank, die is net zo moe als ik. Ik zie ook nog een lange Henro de trap op lopen, vanwege het mooie weer in korte broek. Dat moet ook een buitenlander zijn. Japanners zullen dat niet snel doen, die bedekken heel hun lichaam tegen de zon. Huidkanker zal hier dan minder voorkomen dan in andere landen zou je denken (?) Ik moet nog even wachten op Nobuhiko San. Hij had mijn Henro tas zodat ik die zelf niet hoefde te dragen. Als hij is gearriveerd kan ik voor de laatste keer deze Henro de rituelen afwerken, de kaarsjes, wierook enz. Mijn laatste wens is voor Kobo Daishi en voor de moderne versie Nobuhiko San. Ik haal mijn stempel bij de vriendelijke monnik en daal de trap af naar het parkeerterrein waar Nobuhiko bleef wachten.

Het was een heel mooie Henro met letterlijk en figuurlijk hoogte- en dieptepunten. de ene dag voel je je prima en de andere dag een heel stuk minder. Echt pelgrimeren zoals al terecht werd gesteld. Ik vind Ehime een prachtige prefectuur, diverse heel mooi gelegen tempels, zoals tempel 45, 60, 64 en deze laatste 65. Een kortere route maar door het behoorlijk hoogteprofiel toch heel pittig. Ik ben heel blij en dankbaar dat ik dit heb kunnen doen, dat ik met een heel goed gevoel deze derde ronde heb af kunnen sluiten, vooral dankzij de hulp van Nobuhiko. Hij heeft ontzettend veel betekend voor mij, alles geregeld en het mij in alle opzichten zo licht mogelijk gemaakt. Ik vraag me af hoe het zonder hem was gelopen.....

We rijden naar een parkeerplaats ergens langs de snelweg waar we hebben afgesproken met Mori en Hiromi uit Kochi. Daar verblijf ik de komende dagen. Wij zijn er wat eerder en lopen nog naar de rivier vlakbij de parkeerplaats, ik geef Nobuhiko nog wat laatste souvenirs, osettai, uit Nederland en Japan en bedank hem heel hartelijk. Ik vertel hem nogmaals dat hij een moderne Kobo Daishi is maar daar wil hij niks van weten. Zeg dat niet en zeker niet waar anderen bij zijn antwoordt hij. Ik zal me er aan houden. Mori (man) en Hiromi (vrouw) zijn ook gearriveerd, ze zwaaien al van verre. Ze dragen allebei mondmaskers, ja, dat is Japans, ik herken ze meteen. We drinken nog thee, koffie binnen en dan laad ik mijn bagage van de ene auto over naar de andere, mijn grotere rugzak en mijn mooie Henro dagrugzak, waar ik de hele route mee gewandeld heb. We nemen nog wat laatste foto’s. Mori heeft een mooie camera en met een heel diepe buiging neem ik afscheid van Nobuhiko. Hij gaat naar Tokushima. Het stond op het laatste gedeelte van mijn Henro al overal aangegeven. De hoofdstad van de eerste prefectuur waar ik 9 jaar geleden begonnen ben, toen nog met Kimi. Zijn moeder woont er nog 94 jaar oud ondertussen zei hij. Morgen gaat hij terug naar Osaka, zijn woonplaats. Klassieker van the Shoes, wel heel lang geleden....

De afstand van Shikoku Chuo City naar Kochi is niet zo heel groot, minder dan 100 km. We moeten wel dwars door Shikoku van Noord naar Zuid, maar hier in het midden is het eiland het smalste. Over de snelweg met veel tunnels zijn we er zo. Ik Dommel af en toe wat in vanachter mijn mondmaskerdat ik vanwege mijn verkoudheid draag. Mori stelt voor om eerst naar het busstation te gaan om een kaartje te kopen voor zaterdag als ik verder reis naar Kyoto. Met de bus duurt dat ongeveer zes uur, het is de handigste verbinding. Er is namelijk geen directe treinverbinding dwars door het eiland. De spoorlijnen liggen voornamelijk langs de kust. Daar loopt veelal ook de route. Je kunt dus vaak gebruik maken van de trein, heel praktisch.

Na het busstation gaan we boodschappen doen voor het avondeten. Hiromi koopt wel heel veel zie ik, het mag hun gast aan niets ontbreken en Mori loopt ondertussen naar de drankafdeling voor het bier. Op weg naar hun huis wijst Mori me nog op tempels 31 en 32 die hier liggen. Op weg naar die laatste tempel bovenop een heuvel heb ik hen ontmoet. Jiro liep toen ook nog mee. Als we door de stad rijden kan ik me sommige dingen nog wel herinneren. Ze wonen in een mooi appartementencomplex aan de zuidrand van Kochi, circa 300.000 inwoners met uitzicht over de Grote Oceaan, prachtig.

Hiromi bergt de boodschappen op en Mori wijst me al de logeerkamer. Van de bank maken ze vanavond een bed. Hij laat me een paar fotoboeken zien van al hun wereldreizen. Ze zijn nu 70 plus en hebben geen kinderen. In 1978 al hebben ze met een kleine motor hun eerste wereldreis gemaakt tot in Europa en de VS, wat een avonturiers. Ze zijn toen onder andere in Afghanistan en Iran geweest, toen ging dat nog zonder problemen vertelt Mori. Boven aan de muur hangen veel oude en al wat vergeelde foto’s, zoals een historisch UNESCO monument in Afghanistan dat de Taliban hebben vernietigd omdat het niet islamitisch was of in strijd daarmee. Ik ben de naam even kwijt, maar wat een treurigheid, dat land. Hierna hebben ze dit nog een paar maal herhaald. Reizen die soms wel twee jaar duurden, ongelooflijk.

We drinken nog wat en Hiromi laat de ofuro vollopen, hoe warm vraagt ze. Ik zeg normale temperatuur, 40 graden maar dat had vanwege mijn verkoudheid nog iets warmer gemogen, dacht ik daarna. Ik zet de kraan zelf nog even wat hoger. Ik blijf er lang in zitten tot het wat frisser wordt dan ga ik eruit. Als ik fris en weer aangekleed de keuken inloop zie ik dat het eten al klaar staat. Ik kan meteen aanschuiven, bier erbij en later nog wat sake. Hiromi drinkt rode wijn. Dat vindt ze het lekkerste bij het eten. Mori vertelt diverse hilarische anekdotes van al zijn wereldreizen. Kostelijk om dat te horen, zijn pretoogjes verraden hoe zeer hij er van heeft genoten en hoe hij het zich herinnert. Ze zijn “overal” geweest en kennen mensen uit de hele wereld waar ze nog steeds contact mee hebben en die ze ook ontvangen als ze in de buurt zijn. Ze moeten een dagtaak hebben aan alle correspondentie....

Hiromi geeft me nog een aspirine tegen de verkoudheid, misschien niet zo handig met alcohol, maar ja. Ik schrijf al een beetje aan mijn dagboek en ga slapen. Dat doen zij ook, Hiromi staat morgen op tijd op. Iedere ochtend om 5 uur (!) maakt ze een ommetje. Ze ziet er nog heel jong en fit uit, geweldig.