Dinsdag 14 maart 2023.

Gisterenavond inderdaad heerlijk genoten van de onsen, de bekende warmwaterbronnen in Japan. Je keek uit over de oceaan en hoorde het ruisen van de golven, fijn begin hier op Shikoku. Van de vriendelijke receptionist krijg ik een stekker te leen want die ik bij me heb past niet helemaal.... Een andere medeeerker spreekt me aan in prima Engels, leuk.

Ik ben vroeg opgestaan zodat ik voor het ontbijt nogmaals in de onsen kan gaan. We ontbijten pas om 8.00 uur dus dat kan prima. Van te voren moet je je op een laag krukje uitgrbreid wassen en daarna helemaal douchen want er mogen geen zeepresten in het water belanden. Na drie kwartier ga ik er uit want je bent snel verweekt van dat warme water. Het uitgrbreide herrlijke ontbijt worst geserveerd door Nepalese vrouwen. Een lage loon land voor Japan.

We checken uit en gaan op pad voor onze eerste korte etappe, de proloog, van amper tien kilometer. Voorzichtig beginnen met de jet lag nog in de benen, een goede tip van een mede Henro. De eerste paar kilometers nog in Tokushima heb ik 8 jaar geleden al gelopen. Door een tunnel wandelend komen we in de prefectuur, provincial Kochi terecht, de tweede van de vier van Shi-koku, vier-land. We lopen langs het plaatsje Kannoura, daar waar ik in 2015 met Kimi ben gebleven. Herinneringen komen boven, ik week nog dat ik items verder wou lopen maar Kimi wou naar het station. Ja, ze had ook gelijk want we gingen toen in de middag nog terug naar Tokio. Ik kan me het boemeltje ook nog goed voor de geest halen. Een wagon met een kleine locomotief, het was meer een tram.

Nu lopen we wel door en komen al snel bij de minshuku aan in het plaatsje Imuki. Net er voor staat het gemeentehuis, van mijn Japanse collega’s. Ik weet niet hoeveel inwoners het plaatsje heeft maar aan herindelen doen ze hier volgens mij nog niet. De minshuku heet Tosa en het staat er in hiragana dus ik kan het lezen, maar wat dat dan verder betekent. We zijn er al vroeg, voor de middag dus we komen aan een gesloten deur denken we. Uiteindelijk blijkt de eigrenaresse wel degelijk thuis te zijn. We installeren onze spullen, Jiro heeft een kamer boven en ik beneden. Daarna lopen we maar naar het strand aan de overkant van de straat. Jiro ziet een cafeetje dat nog niet open is, maar er staat wel een automaat waar behalve koffiie en de energiedrank pocari sweet zowaar ook bier in zit. Ondertussen is het net middag dus dan kan het. Lekker luierend genieten we ervan kijkend naar de vele surfers die hier actief zijn. Ik ga ook nog even pootje baden. Als we terugkomen Kinney we genieten van een warm bad, de ofuro. De oudere mevrouw kookt eten voor een half weeshuis, maar ze is bang dat het nog te weinig is. Ze heeft van die vierkante gasstelletjes die je op tafel kunt zetten. Op de ene een gril met heel veel vlees en op de andere hotpot. Een Schawlow met noedels, groenten, tofu en ook weer vlees. Ja, je moet hier geen vegetarier zijn. Ze wil van ales weten over Nederland, het koningshuis enz. Jiro is de tolk. Hij adviseert me om bij het eten Ichiko te drinken. Ik vind het lets eeg hebben van sake, mars het is helderder en sterker maar misschien ook met rijst bereid. Ik val er in ieder geval goed van in slaap.

Woensdag 15 maart 2023.

Van die alcohol moet je wel naar het toilet en liggend op de tatamimatten van een kamer pal aan de drukke kustweg waar ‘s-nachts af en toe nog vrachtwagens voorbij scheuren is toch ook niet alles. Uiteindelijk slaap ik gelukkig toch weer in. Om zeven uur ontbijten. We krijgen weer veel eten voorgeschoteld en ze praat weer honderduit met Jiro. Daarom zijn we pas later weg voor onze etappe van circa 20 kilometer. Deze lengte wil ik graag aanhouden dan schiet het tenminste een beetje op. Als we gaan krijgen we nog een lunchpakket mee waar we zelfs twee dagen van eten. En dat allemaal voor ¥ 5000, omgerekend ongeveer € 35, ongelooflijk. Wie zegt dat Japan duur is. Ik geef haar als dank de onvermijdelijke klompjes, kawai roept ze uit. Leuk om iemand blij te maken.

We lopen op het voetpad langs kustweg 55, soms links, an weer rechts van de weg. Gelukkig kunnen we ook af en toe een rustigere parallelweg nemen, door de bebouwing, wel zo fijn. Het is aaardig warm, ofschoon officieel nog winter. Ik verbrand zelfs. Bij een rusthut ontmoeten we voor de eerste keer een medehenro.Hij blijkt uit Tokushima te komen, een thuiswedstrijd dus. Gisteren hadden we op een afstand al Henro gezien maar nog niet gesprokem. De volgende pauze is bij een kleine supermarkt waar we wat eten en een klein blikje bier kopen. Het is zo warm en kunnen de verleiding niet weerstaan. Om kwart over drie bereiken we de aanbevolen minshuku. Die ziet er inderdaad heel mooi uit en worst opvallend genoeg gerund door een jonger echtpaar dat ook goed Engels spreekt. We kunnen weer gebruik makes van de ofuro en wassen daarna de vieze kleren. Om half zeven avondeten. Er zitten alleen maar Japanners aan tafel. Ik hen nog geen buitenlandse Henro gezien. Het eten is weer heerlijk zoals (bijna) altijd in Japan. We drinken er deze keer bier bij. Jiro is niet zo’n eter en hij probeert regelmatig de helft aan mij te geven maar hij heeft zijn glas eerder leeg dan ik. Inderdaad een aanrader deze minshuku. Die staat terecht met een ster in de routegids.

Donderdag 16 maart 2023.

We schuiven op tijd aan voor het smakelijke traditionele Japanse ontbijt. Miso-soep, nata-bonen, zeewier, een stukje vis, frisse zure groenten, rijst natuurlijk en een rauw ei, met thee erbij. Het ei laat ik liggen, de volgende keer zal ik me er aan wagen. Vandaag gaan we eindelijk de eerste tempels bezoeken. We lopen verder langs de kust van de Grote Oceaan in de richting van kaap Muroto, het zuidoostelijke puntje van Shikoku. Het weer is nog steeds prachtig, droog en zoning, circa 18 garden. Onderweg passeren we een Geo-Park, UNESCO werelderfgoed. Er wordt onder andere aandacht geschonken aan waterbeheer. Dat is hier ook een probleem. Na de tsunami van 2011 zit de schrik er natuurlijk goed in. Overal zie je vluchtwegen naar hoger gelegen gebieden en ze hebben ook heel veel metershoge stalen torens gebouwd waar de mensen naar boven kunnen rennen. Net voor de kaap lopen we langs de Mikurodo grit waar Kukai heeft geleefd en gemediteerd. Er schijnen bewijzen van te zijn. Snel daarna klimmen we naar de eerste tempel, nummer 24 van de 88 op 160 meter hoogte. Heel mooi gelegen. Ik moet er nog even in komen want ik hou per abuts de volgorde niet helemaal aan. Buigen voor de hoofdingang, dat wel maar vervolgens handen en de mond reinigen voordat je naar de gebouwen gaat voor de kaarsjes, wierook, wensen, de gong, de giften en de sutra’s natuurlijk. Het plekje met de waterbakjes staat verder op het terrein en zie ik pas later. Jiro houdt zilch verder niet bezig met de officiele rituelen. Hij heeft ook helemaal geen pelgrimsattributen. Daarom maak ik me er ook vrij snel vanaf. Op naar de Nokiocho voor de stempels, dat is natuurlijk het mooiste en het belangrijkste. Tot mijn teleurstelling is het bijgeleverde plaatje van de tempel simplel zwart -wit en niet meer mooi rood gekleurd zoals 8 jaar geleden. Ze leveren er wel een klein ander plaatje bij en gekleurd. Toch een leuke compensatie. Na de afdaling langs de asfaltweg, opletten, hebben we de kaap gerond en lopen langs het Kukai museum, dat helaas dicht is. Het gaat nu in noordelijke richting op naar tempel 25 die vlakbij onze volgende minshuku, B&B, ligt. Het zijn steile trappen en ik stel voor om dat morgrnochtend maar te doen. Jiro roept me wat tot de orde en zegt: stel niet uit tot morgen wat je vandaag kunt doen. En eerlijk is eerlijk, de tempel ligt nog net 100 meter voor ons verblijf en niet erna. Wij beklimmen dus de trappen en komen een oudere vrouw tegen in vol Henro ornaat die al weer bijna beneden is. Ze begroet me heel hartelijk en respectvol en ik krijg osettai van haar, wat snoepgoed. Dat alles is meer dan genoeg voor een tegrngift. Tijd om de volgende klompjes uit de tas te halen. Ze is er dolblij mee. Deze keer hou ik wel de volgorde aan, maar de sutra’s schieten er nog steeds wat bij in, anders moet Jiro veel te lang op me wachten. Hij maakt nog wel een mooie foto als ik de grote bel laat klinken.

We zijn al wat laat en gaan snel naar de minshuku. Het is grout, mast het is niet druk dus we kunnen snel in de ofuro, een warm bad na deze lange dag. Om half zeven eten, de twee andere gasten, geen Henro laten lang op zilch wachten. Hun eten moet koud zijn, maar ze tikken wel twee grote flessen bier weg. Wij houden het bij een glas Ichiko, Jiro’s en ondertussen ook bijna mijn favoriete drankje. Na het eten bekijken we de planned voor de komende dagen. We reserveren dus steeds twee dagen van tevoren en we blijven ook twee dagen in de volgende minshuku. Dan kunnen we mooi met een klein rugzakje naar tempel 27 die op ruim 450 meter hoogte ligt.

Vrijdag 17 maart 2023.

Weer redelijk geslapen al moet ik er ‘s-nachts wel steeds uit, kan met dat bier te maken hebben. Tot nu toe hebben we prachtig weer gehad maar voor vandaag zijn de voorspellingen een stuk minder gunstig. Er wordt veel regen verwacht. Daarom snel op pad, kwart voor acht, vroeg voor ons doen. Na een paar kilometer bereiken we al tempel 26. Dan is het nog droog, maar goed ook want we lopen omhoog, toch al wat zwaarder. Bij de tempel komt een sportieve Japanner een praatje maken, met Jiro dan... Hij heeft de marathon van New York gelopen maar legt zilch nu ook toe op het wandelen. Jiro begint meteen weer over de Internationale Wandelliga IML waar Nijmegen namers Nederland ook lid van is. Wie weet komen we hem in de toekomst nog eens tegen bij een wandeling. Dan hoeft Jiro zilch als Japanse deelnemer ook niet meer zo alleen te voelen. Na de nokio, de “stempelpost”, lopen we door de poort en voelen de eerste druppels al. We bereiken nog redelijk droog de kustweg die we ook vandaag weer grotendeels volgen, met gelukkig ook af en toe een rustiger parallel lopend weggetje. Eenmaal beneden begint het echtpaar te hozen. Tijd voor de regencape van de Hema. Rond de middag zien we plotseling een klein restaurantje waar ze hamburgers serveren. Jiro heeft vooral ook zin in een vette hap, het is lunchtijd dus we maken gebruik van de gelegenheid. Kunnen we ook weer wat opdrogen. We moeten allebei ook naar het toilet. Dat is niet binnen maar buiten, tegen de muur van het naastgelegen woonhuis staat een urinoir. Bijzonder. Daarna kunnen we genieten van onze lunch inclusief gebakken aardappeltjes. De Amerikaanse fastffoodketens kunnen er een puntje aan zuigen. Daarna weer de regen in, of we willen of niet. Ja, we kunnen de bus nemen, maar we willen alles lopen. Als we door een dorpje wandelen met een postkantoor kan ik nog mooi een keer pinnen. Tegen vieren bereiken we het Henro guesthouse pal gelegen aan de Oceaan, allleen de kustweg ligt er tussen. We zijn de enige gasten en de hele bovenverdieping is van ons. Behalve een slaapkamer ook een grote woonkamer en natuurlijk een toilet. Als we beneden aan de bar aanschuiven voor het diner laat de eigenaar ons foto’s zien van meters hoge golven. Zo ongeveer genomen van de plaats waar wij zitten. Best angstaanjagend. Jiro en de eigenaar kletsen weer heel wat af. Hij zegt dat Nederland heel goed is in schaatsen. Ik vertel hem dat ik vorige week nog bij het WK ben geweest, dat ik fan ben van Takagi en voorheen van Kodaira en dat ik zelfs het originele jack heb van het Japanse team. Boven drinken we nog koffie en dan is het weer bedtijd.

N.B. bedankt voor jullie reacties, heel,leuk.Misschien leg ik niet alles helemaal goed uit, laat het maar weten. Er zijn Nederlandse Henro, dux pelgrims die dat veel beter kunnen dan ik.